ESPN kolej basketbolu analisti Jay Bilas geçen gün telefonda “Sendikalar üniversite sporları için çetrefilli bir iş,” dedi, “çünkü kamu ve özel kurumlarınız ve farklı eyalet yasalarınız var.”
“Üniversite sporcularının bir birliğine sahip olmak imkansız değil” dedi, “ama zor olurdu.”
National Collegiate Athletic Association’ı sesli bir şekilde eleştiren Bilas, Salı günü Dartmouth College erkek basketbol takımının bir birlik oluşturmak için 13’e 2 oyla oy kullandığı haberine atıfta bulunuyordu elbette. NCAA’nın pruvasına yapılan bu son atışın herhangi bir sonuca varacağından şüpheliydi. Yine de bu, NCAA’nın üniversite sporcularına ödeme yapılmasını engelleyen uzun süredir devam eden dogması olan “amatörlük”ten nihayet vazgeçmesi yönünde derneğin maruz kaldığı baskının son örneğiydi. Elbette son birkaç yılda NIL ödemeleri (NIL isim, imaj ve benzerlik anlamına gelir) sayesinde birçok sporcu cebine para koymayı başardı. Ancak bu, büyük ölçüde atletizm bölümünün destekçileri tarafından düzenlenen ve bazı sporcuların milyonlar kazanmasına, diğerlerinin ise hiçbir şey kazanmamasına olanak tanıyan geçici bir sistemdir. Üniversitelerin çalıştırdıkları sporculara ödeme yapmasıyla aynı şey değil.
Bilas, futbol ve erkek basketbol gibi çok para kazandıran spor dallarında okulların yakında sporcularına ödeme yapmak zorunda kalacağının açık olduğunu söyledi. Ve o tek değil. 2021’de Yüksek Mahkeme’de oybirliğiyle NCAA’ya karşı açılan büyük antitröst davasını kazanan avukat Jeffrey Kessler’in, örgüte karşı Ocak ayında duruşmaya çıkması planlanan başka bir davası daha var. Davada, kolej sporcularının Big Ten gibi büyük atletik konferanslar için milyonlar kazandıran tanıtım yayınlarında isimlerinin, resimlerinin ve benzerliklerinin kullanılması nedeniyle yasa dışı bir şekilde herhangi bir ödemeden mahrum bırakıldıkları iddia ediliyor. Eğer davayı kazanırsa (ki ihtimaller onun lehine) NCAA ve konferanslar 4 milyar dolara kadar sorumlu olabilir.
Her ne kadar NCAA, kendisine karşı açılan antitröst davalarını çözüme kavuşturma konusunda inatla dirense de, milyarlarca dolarlık tazminat ödeme ihtimali, organizasyonu en sonunda masaya yatırabilir. Kessler, davanın ya bir mahkeme zaferi ya da bir uzlaşma yoluyla, “mevcut yapının tamamen dönüştürülmesine, böylece tüm geliri elde eden sporcuların katkıda bulunduklarının karşılığını adil bir şekilde alabilmelerine” yol açabileceğini söyledi.
Peki oyuncuların telafisini sağlayacak yeni bir yapı ortaya çıksaydı bu nasıl olurdu? NCAA’yı dönüştürme mücadelesine derinden katılan bir ekonomist olan Andy Schwarz, bana sendikaların rol oynadığını çok iyi görebildiğini söyledi – ancak bu, Dartmouth oyuncularının yapmaya çalıştığından farklı bir sendika türü olurdu. Bir e-postada şöyle yazdı: “İstihdam koşullarını müzakere etmek ve bir sporcunun hak ve görevlerini sözleşmelere dahil etmek için konferans düzeyinde sendikalara sahip olacaksınız.” “Benim görüşüme göre okullar eğitimi sağlayacak ve konferanslar sporcuları bir televizyon programına katılımcı olarak istihdam edecek.” Başka bir deyişle, her konferans, tıpkı profesyonel sporlarda olduğu gibi, bir oyuncu derneğiyle bir tür toplu iş sözleşmesi yapmayı kabul edecek.
Bu da hâlâ toplu iş sözleşmesi şemsiyesi altında bireysel oyunculara nasıl ödeme yapılacağı sorusunu bırakıyor. Bilas bana bu soru ne zaman sorulsa şu cevabı verdiğini söyledi: “Bu gerçekten çok basit. Sadece sporcu ile okul arasında bir sözleşme olsun. Tıpkı diğer Amerikan iş dünyasının yaptığı gibi.”
