Londra merkezli güç fikir kuruluşu Ember’in, global elektrik talebinin yüzde 92’sini oluşturan 80 ülkenin elektrik üretim bilgilerini kapsayan Global Elektrik Görünümü Raporu yayımlandı.
Buna nazaran, dünyanın elektrik talebi geçen yıl 29,5 teravatsaatle rekor düzeye ulaştı. Bilhassa gelişmiş ülkelerdeki tüketim düşüşünden ötürü global elektrik talebi geçen yıl yüzde 2,2 ile yavaş bir büyüme eğilimi gösterdi.
Elektrik talebini karşılamak için üretimde en süratli büyüyen kaynaklar ise güneş ve rüzgar gücü oldu.
Geçen yıl, global elektrik üretiminin yüzde 5,5’i güneş gücü ve yüzde 7,8’i rüzgar gücünden sağlandı.
Güneş gücü yüzde 23,2 ile elektrik üretiminde yıllık bazda en büyük artışın görüldüğü kaynak oldu. Güneş, aralıksız 19 yıldır dünyanın en süratli büyüyen elektrik kaynağı pozisyonunu korudu.
Rüzgar gücünden elektrik üretimi 2023’te evvelki yıla nazaran yüzde 9,8 yükseldi.
Küresel elektrik üretiminde geçen yıl hidroelektrik kaynakların hissesi yüzde 14,3 ile evvelki yıla nazaran yüzde 2 geriledi.
Elektrik kesimi karbondioksit yoğunluğunda rekor düşüş
Biyoenerji kaynakları dünya elektrik üretiminde geçen yıl yüzde 2,4 hisse alırken, öbür yenilenebilir güç kaynaklarıyla global elektrik üretiminde yenilenebilir gücün toplam hissesi birinci defa yüzde 30’u aştı.
Böylece, global elektrik üretiminde karbondioksit yoğunluğu geçen yıl rekor formda düşerek 2007’deki tepe bedeline nazaran yüzde 12 daha düşük bir noktaya geriledi.
Kömür ve doğal gazın global elektrik üretimindeki hissesi geçen yıl sırasıyla yüzde 35,4 ve yüzde 22,5 oldu. Kömürden elektrik üretimi 2023’te yüzde 1,4 ve gazdan üretim ise yüzde 0,8 artış gösterdi.
Nükleer güçten elektrik üretimi 2023’te yıllık bazda yüzde 1,8 yükselerek toplam üretimde yüzde 9,1 hisse aldı.
Rapora nazaran beklenen pak elektrik üretimi artışı, 2024’te global seviyede fosil yakıtlardan elektrik üretiminde öngörülen yüzde 2’lik düşüşle, elektrik kesimi emisyonlarında azalmanın başladığı yeni bir periyoda işaret ediyor.
Geçen yıl Dubai’de düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Konferansı COP28’de dünya önderleri 2030’a kadar global yenilenebilir güç kapasitesini üç katına çıkararak bu kaynakların elektrik üretimindeki hissesini yüzde 60’a yükseltme maksadında uzlaşmaya varmıştı.
Türkiye’de elektriğin yüzde 16’sı güneş ve rüzgardan
Türkiye’de de güneş ve rüzgar gücünden elektrik üretiminde dünyadakine benzeri bir büyüme görüldü. Türkiye, elektriğinin yüzde 42’sini yenilenebilir kaynaklardan üreterek global ortalamanın üzerine çıktı
Türkiye’nin elektrik üretiminin yüzde 6’sı güneş ve yüzde 10’u rüzgar gücünden karşılanırken, hidroelektrik yüzde 20 ile en büyük yenilenebilir elektrik kaynağı olmayı sürdürdü. Geçen yıl, Türkiye’de elektriğin yüzde 58’i ise fosil yakıtlardan üretildi.
Ember’e nazaran Türkiye’nin yenilenebilir güçten elektrik üretim potansiyeli epey yüksek düzeydeyken, ülkenin 2030’da elektriğinin yüzde 47’sini yenilenebilir güç kaynaklarından karşılama gayesi bulunuyor.
“Elektrik dalı emisyonlarında düşüş kaçınılmaz”
Ember Global Program Yöneticisi Dave Jones, rapora ait değerlendirmesinde, bilhassa güneş gücünün herkesin mümkün olduğunu düşündüğünden daha süratli bir halde ivme kazandığını belirterek, “Elektrik kesimi emisyonlarındaki düşüş artık kaçınılmaz. 2023 muhtemelen, güç tarihindeki büyük bir dönüm noktası, yani elektrik dalında emisyonların zirve noktasını gördüğü bir yıldı. Fakat emisyonların düşüş suratı, yenilenebilir güç ihtilalinin ne kadar süratli sürdüğüne bağlı. Ülkelerin güneş ve rüzgarın tüm potansiyelinden faydalanmalarına yardımcı olacak kilit kolaylaştırıcıların neler olduğunu aslında biliyoruz. Pak gücün geleceğinde ön saflarda olmayı tercih eden ülkeler için gibisi görülmemiş bir fırsat var.” tabirlerini kullandı.
Ember Türkiye Lideri Ufuk Alparslan ise Türkiye’nin muazzam hidroelektrik kaynakları sayesinde yenilenebilir güç ihtilaline öteki pek çok ülkeye nazaran avantajlı başladığını lisana getirerek, “Ancak hidroelektrik kuraklığa karşı hassas. Bilhassa çatı ve yüzer güneş gücü santrali olmak üzere başka potansiyellerimizi de kullanmak, hidroelektrik üretimindeki değişkenliğe karşı ülkemizin korunmasını sağlayarak güç güvenliğimizi artıracaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
