4.000 pounddan daha ağır olan, uzak bir adada yaşayan ve yalnızca Hindistan’ın kurak mevsimlerinde tekneyle seyahat edebilen nedir? Cevap: Sandık, duba mavna, Krishna Nehri üzerinden feribot ve Haydarabad’daki bir havaalanına kamyonla New York’a bir şekilde ulaşması gereken beş antik kireçtaşı heykel.
Şimdi, düzinelerce Hindistan’ı hiç terk etmemiş ve çoğu kendi engelleriyle Metropolitan Sanat Müzesi’ne 120 kadar nadir Budist nesnesinin nakliyesinin dahil olduğu lojistiği hayal edin ve yeni serginin küratörlerinin karşılaştığı zorlukları biraz anlayacaksınız: “Ağaç ve Yılan: Hindistan’da Erken Budist Sanatı.”
Spoiler: Nesnelerin tümü, taştan oyulmuş heykellerin galerilerin koyu renkli kömür duvarlarında mum gibi parladığı Met’e ulaştı. Yumuşak sarı ışık, yüzyıllardır saygı duyulan yeryüzünün ve kayanın dış hatlarını aydınlatır; tümü derin düşünmeye ve Buda’nın basit mesajına ilham vermek için tasarlanmış bir deneyimin parçasıdır: şefkat.
Geçmişi MÖ 5. yüzyıla kadar uzanan dini emanetler için beş ülkeden kredi almak, diplomatik incelik, öngörülü geçici çözümler ve çok sayıda evrak işi gerektiriyordu. En meditatif sanat bile hareket becerileri ve dünyevi şeyler gerektirir: ‘i’leri noktalama ve ‘t’leri kesme gibi yüksek riskli işler.
Met’teki Güney ve Güneydoğu Asya sanatının küratörü John Guy, sekiz yıl önce – onlarca yıllık araştırmalarla desteklenen – gösteriyi planlamaya başlayan, “Bu, bir nesilden uzun süredir meydana gelen en büyük Hint antika topluluğu” dedi. “Açıkçası, kendimizi son derece ayrıcalıklı hissediyoruz.”
Guy, “JFK’ye tonlarca heykelle birlikte dört uçak geldi,” dedi. Tam olarak 36.737 pound veya 18.37 ton.
Gösteri, Hindistan, İtalya, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Almanya’daki borç verenlerin cömertliğine bağlıydı ve hazırlık çalışmaları, güven ve ilişkiler inşa etmek için yıllarca saha ziyaretlerini içeriyordu. Yalnızca Hindistan içinde, müzakereler merkezi hükümet, Kültür Bakanlığı, Hindistan Arkeoloji Araştırmaları, Ulusal Müze ve altı eyalet hükümetini kapsıyordu. Tartışmalar sırasında, Hindistan’daki üç ABD büyükelçisinin ve ABD’deki iki Hindistan büyükelçisinin görüşleri alındı.
Yabancı hükümetlerden kredi alma diplomasisi hassas bir süreçtir. 1996’da, Met’in “İmparatorluğun Çin İhtişamları” gösterisinden sadece haftalar önce, protestocular Tayvan’ın Taipei kentindeki Ulusal Saray Müzesi’nin önünde gösteri yaparak müzenin New York’a gidecek sanat eserlerini alıkoymasını talep ettiler. Sonunda Tayvanlı hükümet yetkilileri 23 çalışmayı geri çekti.
İlkel başlıkların karmaşık oymaları, alevli sütunlar ve kendinden geçmiş adanmışlık sahnelerini içeren bu Met gösterisindeki ödünç alınanların çok azı daha önce Hindistan dışında görüldü ve seyahat edenlerin çoğu bir nesil veya daha uzun süredir sergilenmedi. Sergilerin çoğu, diğer ruhani materyallerle birlikte ölü yakıldıktan sonra Buda’nın kalıntılarını barındıran dini anıtsal kubbeler olan stupalardan paneller içeriyor.
Met ve diğer müzeler halihazırda ellerinde bulunan tarihi eserlerin tarihiyle boğuştukça, antik eser kredilerinin pazarlığı da daha hassas hale geldi. Birçok ülke daha agresif bir şekilde eşyaların ülkelerine geri gönderilmesini istiyor ve geçen yıl New York müfettişleri müzeden 13 milyon dolardan fazla değere sahip yağmalanmış eserlere el koydu. Met, kısa bir süre önce bir kaynak araştırma ekibi tutma ve varlıklarını gözden geçirme planını duyurdu.
Budizm sergisinin Kasım 2020’de açılması planlanıyordu, ancak koronavirüs pandemisi sergiyi erteledi ve Met 2022’de planlamaya geri döndüğünde, daha önceki görüşmelerde yer alan birçok kişinin yerini yeni bekçiler almıştı. Guy, “Bu yüzden yetişmemiz gereken çok fazla pedal çevirdik,” dedi.
Gösterinin üç yıl önce yayınlanması planlansa da, açılışı şimdi Hindistan’ın Britanya İmparatorluğu’ndan bağımsızlığının 75. yıldönümünde ülkenin demokrasisinin kutlanmasıyla bağlantılı.
Aynı zamanda, Başbakan Narendra Modi ve hükümeti, körükledikleri ve Müslüman karşıtı şiddete göz yumdukları suçlamalar da dahil olmak üzere azınlık gruplarına yönelik ayrımcılık nedeniyle incelemeye tabi tutuluyor. (Sergi için düzenlenen bir basın açılışında, ziyaret eden Hintli ileri gelenlerden biri, güneydeki Andra Pradeş eyaleti başbakanının temsilcisi Dr. Hari Krishna, Budistlerin şiddetsizliğin değerinden bahsetti, ancak ülkesindeki son olaylardan bahsetmedi).
Müze müdürü ve CEO’su Max Hollein bir röportajda, “Bu açıkça herhangi bir hükümetin kutlaması değil” dedi. “Bu, Hint kültürünün bir kutlaması.”
Müze, “Ağaç ve Yılan” sergisinin merkezinde meditatif yansıma mesajına işaret ediyor. Serin, loş galerilerdeki açılışta, New York Budist Vihara’dan beş keşiş, alçak sesle ve hipnotik ilahiler söyleyerek gösteriyi kutsadı.
Guy, “Bizim için Buda’nın öğretilerini ve canlı varlıklara karşı şefkati, çevreyi korumayı – Budizm’in temel savunucuları gibi – kutlayan bir sergi,” dedi. “Ve evet, elbette daha politik bir çerçevede var ve her ülkede olduğu gibi karmaşık ama bizim için büyük bir sanatsal geleneği kutlamak ve büyük bir dini onurlandırmak için çok özel bir an.”
Feribot ve Mavna ile
Nadir eserler tarafından gerçekleştirilen yolculukların belki de en karmaşıkı, Krishna Nehri’ni geçmek zorunda olan beş kireçtaşı heykel ve stupa paneliydi. Güney Andhra Pradesh eyaletindeki Nagarjunakonda adasından MS üçüncü yüzyıl koleksiyonu, iki yıllık müzakerenin konusuydu.
Tek tek parçalar büyüktü – bir panelin yüksekliği 1,8 metreden, diğeri 2,5 metreden fazlaydı – ve anakaraya vardıklarında, Yeni Delhi’ye ve ardından New York’a uçuşlar için kamyonla Haydarabad havaalanına taşınmaları gerekiyordu.
Diğer joker kart mı? Hava. Onların tutulduğu yerel arkeoloji müzesi, fırtınalı sulardan geçmenin güvensiz olduğu ve feribot seferlerinin durduğu muson mevsiminde kapılarını halka kapatıyor. Zamana karşı bir mücadelede, antik eserlerin büyük geçişi, Temmuz ayında koşulların yağışlı ve rüzgarlı hale gelmesinden hemen önce, Haziran ayında gerçekleşti.
Kilit ve Anahtar Altında
Guy, eserlerden ikisinin -Buda’nın hayatından sahnelerin oyulduğu törensel bir geçitten gelen çapraz çubuklar- daha önce hiç halka açık bir şekilde sergilenmediğini söyledi, Guy, Hindistan’da bile. Sadece 2002 yılında tepedeki Budist manastırı alanı Phanigiri’den çıkarıldılar ve daha sonra tepenin altındaki köye taşındılar ve bir depoda kilitlendiler.
Orada kemerlerin bakımı bir kişiye düştü: anahtarı saklaması için emanet edilen köy topluluğunun kıdemli bir üyesi. Adam yirmi yıl boyunca antik eşyaları korudu ve onları yalnızca devlet arkeoloji departmanının resmi izniyle ve bir personel eşliğinde bilim adamlarına açtı.
Çapraz çubukları Met’e getirme izni, eyaletin Kültür Bakanlığı, arkeoloji dairesi, bir köy muhtarı ve yerel bir milletvekili ile birkaç yıl süren görüşmeler aldı. Sonunda, kredi güvence altına alındı.
Guy, “Çok fazla düşünme, çok fazla iç tartışma gerektirdi,” dedi.
İzinler ve Daha Fazla İzin
Fildişi ne zaman sınırları aşsa, bu karmaşıktır. Hareket, nesli tükenmekte olan türleri korumak için ticaret düzenlemelerini uygulayan 100’den fazla ülke arasındaki bir anlaşma kapsamında verilen uluslararası bir izin de dahil olmak üzere bir dizi lisans gerektiriyor. Daha sonra ülkeye göre bireysel ithalat ve ihracat izinleri ve akademik otoritelerden gerekli uzmanlık mektupları vardır.
1938’de Pompeii’de bir kazı sırasında şaşırtıcı bir şekilde bulunan dişi bir doğa ruhu olan Hintli bir yakshi’nin 10 inç boyunda fildişi heykelciğini sergilemek için 18 aylık evrak işi gerekiyordu. Hindistan ihracatının susam yağı, baharatlar ve fildişi içerdiği MS 1. yüzyılda Hindistan Yarımadası ile Roma İmparatorluğu arasında kara ve deniz yoluyla yapılan ticaretin bir kalıntısıydı. Yakshi, antik kentten çıkarılan tek Hint nesnesidir.
Mücevherli heykelciğin kazısından bu yana İtalya dışına ilk gezisinde, heykel – uygun izinlerle – Napoli Ulusal Arkeoloji Müzesi’nden Met’e uçakla taşındı. Başka bir lüks ticaret nesnesinin yanında sergileniyor, bu, kökenleri Roma olan ancak 1944’te Hindistan’ın Maharashtra eyaletinde kazılmış olan bronz bir Poseidon heykelciği.
Guy, “Bu iki küçücük nesne birlikte tüm Hint-Roma ticaret hikayesini somutlaştırıyor” dedi.
