Büyük Elma yeniden icat etmek için iyi bir yer ve İsviçreli şair Frédéric-Louis Sauser’in 1912 baharında burada yeniden başlamak için bir sebebi vardı. Rusya ve Brezilya’da. Yazar tıkanmasını yenemedi ve zar zor karnını doyurabiliyordu; bir nikelodeonda piyano çalan bir konseri olmuştu ama bu uzun sürmedi. 7 Nisan 1912’de – Paskalya Pazarı, halk kütüphanesinin sığınağı kapatıldığında – genç şair, Greenwich Village’daki Birinci Presbiteryen Kilisesi’ne girdi ve burada, Sauser bir bağışı öksürmeyince, işgüzar bir rahip onu kapı dışarı etti.
Eve öfkeyle yürüdü; zar zor uyuyordu. Ancak bu bitkin çılgınlık içinde, genç adam nihayet yazmaya başladı – ve şehrin tümünü kaplayan, karanlık güzelliğe sahip alexandrine’lerden oluşan bir ağıt olan, çığır açıcı modernist şiir “New York’ta Paskalya” ile sona erdi. (“Bina projesindeki gölgelerden korkuyorum. / Korkuyorum. Orada biri var. Başımı çevirmeye cesaret edemiyorum.”) New York ona yeni bir hayat vermişti ve Sauser kendisine anka kuşu benzeri yeni bir isim vermişti. Bundan böyle Blaise Cendrars olarak anılacaktı: ateşin şairinin adı, külün vaadi ( merkezler) ve sanat.
Morgan Library & Museum’daki “Blaise Cendrars: Poetry Is Everything”, yazın en çekici ve ufuk açıcı gösterilerinden biri — zengin renkler ve tipografik piroteknikle canlı, özgür ruhlu trans-Atlantik modernitenin yoğun bir poposu. . Cendrars’ı duymadıysanız, yalnız değilsiniz; Bir giriş Fransızca şiir dersinde, modern yabancılaşmanın ve parçalanmış üslubun daha gösterişli bir örneği olan iyi arkadaşı Guillaume Apollinaire ile karşılaşmanız daha olasıdır.
Ancak Cendrars, sanatçı Fernand Léger, film yapımcısı Abel Gance, besteci Darius Milhaud ve bir asır önce Paris’teki hemen hemen tüm diğer avangardlarla işbirliği yaparak modern Fransız sanatlarında ve edebiyatında Zelig benzeri bir her yerde bulunmaya sahipti. Ayrıca şiirle eşdeğer gördüğü reklamcılık ve ticari teşhir için modern bir tutkusu vardı. Morgan, özellikle bu dizinin kalbinde yer alan şaheserde, multimedya her yerde bulunma özelliğini bir erdem haline getiriyor: “Trans-Siberian and of Little Jeanne of France”, 1913’ten, kendi kendine yayınlanan, sınırsız ve neredeyse noktalamasız bir seyahat günlüğü. Fransız-Ukraynalı büyük sanatçı Sonia Delaunay-Terk’in kısmi renkli soyut patlamalarıyla çerçevelenmiş, 6,5 fit uzunluğunda akordeon katlanmış bir kitapçık.
Cendrars, 1887’de İsviçreli bir baba ve İskoç bir annenin çocuğu olarak dünyaya geldi, ancak yola çıktığında henüz genç yaşlarındaydı. Hem “Trans-Sibirya’nın Nesiri”nde hem de daha sonraki röportajlarında gençliğini bir rocambolesk macera. 1905 Rus Devrimi’ne tanık olmuş gibi görünüyor, ancak Çin lokomotiflerine gerçekten kömür kürekle atıp atmadığı daha az kesin. Otobiyografik abartmalar, yazıyla birdi, sanat ve hayatı birleştirmek için modernist bir arzunun klasik bir örneğiydi. Cendrars’ın mısrası, genişliği ve gösterişiyle Whitmanesque, ama daha keskin, daha keskin. Rimbaud’nun çapkın (ve sömürgeci) gezgin tutkusunu aldı ve onu duygularından arındırdı, geriye yabancı ve tamamen modern bir şey bıraktı.
New York’taki atılımından birkaç ay sonra Cendrars, yeni bir isim ve yeni bir güvenle Avrupa’ya döndü. (“New York’ta Paskalya”yı masrafları kendisine ait olmak üzere Paris’te bastı ve burada tam olarak sıfır kopya sattı.) 1913’ün başında Apollinaire’in dairesinde bir okuma verdi ve karı koca sanatçılar Robert ve Sonia ile tanıştı. Delaunay. İşbirliği yapma fikri Sonia’ya aitti ve birlikte “Trans-Siberian’ın Düzyazısı”nda tüm modern sanatçı yayınlarının en büyüklerinden birini üreteceklerdi: Resim ve şiirle vurmalı, hızlı hareket eden bir deney. , kendi deyimiyle “ilk eşzamanlı kitap.” (Morgan, 2021’de hayatta kalan birkaç düzine kopyadan birini aldı; Morgan’ın web sitesindeki güzel bir dijital özellik, tüm panelleri yakınlaştırmanıza olanak tanır ve Ron Padgett’ın şiirinin tam İngilizce çevirisini sağlar.)
Cendrars’ın serbest dizesinin 30 farklı yazı tipinde çalıştığı 22 panele yayılıyor. Sağ üstte, başlığın üzerinde, Rus demiryolunun Michelin haritasının bir kopyası var ve şiir, Blaise adlı “gerçekten kötü bir şairin” Sibirya’yı ve kuzey Çin’i, Jeanne ile tanıştığı “masum bir çiçek” olan Jeanne ile geçtiğini anlatıyor. bir genelev arka odası. (Orijinal Fransızca’da, adını Joan of Arc gibi heceliyor.) Blaise ve Jeanne kitabın sağ tarafında şıngırdarken, Delaunay’ın soyut kavisleri ve dilimleri solu aydınlatıyor ve çoğu zaman renkleri – her kopyaya elle uygulanıyor. yazıcılar, pochoir adı verilen bir şablonlama tekniğiyle – Cendrars’ın mısrasının boşluklarına akıyor. Her nasılsa, Trans-Sibirya Paris’te son bir durak yapıyor; ve sol altta, Delaunay, renk cümbüşünü Eyfel Kulesi’nin belirgin kaligrafik kavisleriyle kesintiye uğrattı.
“Trans-Sibirya’nın Düzyazısı” boyunca savaş imaları vardır ve yayımlanmasından bir yıl sonra İsviçreli şair Fransız Yabancı Lejyonu’na kaydolmuştur. Cendrars, 1915’teki İkinci Şampanya Muharebesi’nde sağ kolunu kaybetti ve iyileşme sürecindeyken ve kendi kendine sol eliyle yazmayı öğrenirken, kentsel parçalanma sanatçısı arkadaşı Léger ile arkadaş oldu. (Léger’in kendisi de bir gaziydi ve Argonne Ormanı’nın siperlerindeki hardal gazı saldırısından neredeyse ölüyordu.) Morgan şovu, 1918 tarihli “J’ai tué” (“Öldürdüm”) kitabı da dahil olmak üzere, onların ortak çalışmalarından birkaçını içeriyor. Léger’in pürüzlü Kübist dişlileri ve silindirlerinin yoğun bir nesir şiirine eşlik ettiği: “Yıkılmış kırlar. Donmuş çimen. Ölü toprak. Hastalıklı çakıl taşları. Haç dikenli tel. Sonsuz bekleyiş. Mermilerin yayının altındayız.”
Cendrars Brezilya’ya gidip Léger’in en büyük öğrencisi Tarsila do Amaral ile tanıştığında, 1920’lerde daha güçlü bir işbirliği ortaya çıktı. Cendrars, São Paulo’dan Brezilya’nın iç kesimlerine yaptığı bir gezide Tarsila ve şair Oswald de Andrade’ye katıldı. Bunun Brezilya modern sanatını doğuran yolculuk olduğunu söylemek büyük bir abartı olmaz – Andrade yakında Avrupa iddialarından kurtulan ulusal bir sanat için bir dönüm noktası manifestosu yazarken, Tarsila Afrika, Yerli ve Avrupa etkilerini yeni ve tamamen Brezilya’da birleştirecekti. mod.
“Şiir Her Şeydir”, bu yaz Morgan’da 19. ve 20. yüzyıl deneylerinin dört gösterisinin en küçüğü ama en heyecan vericisi. Sembolist ressam Ferdinand Hodler’in ritmik, hiyeratik çıplak resimleri modern hayatı rüya gibi erotik ritüellere dönüştüren çizimlerinden oluşan daha büyük bir İsviçre vitrini var. (Güzeller, ancak tam olarak takdir etmeleri zor olabilir; kağıt üzerindeki çalışmaların çoğu, Avrupa’daki duvar resimleri için hazırlık çizimleridir. Neyse ki Metropolitan Sanat Müzesi’nde büyük bir tane var.) Bunlara, İngilizlerin optik olarak hileli çizimlerini ekleyin. sanatçı Bridget Riley ve 19. yüzyıl Fransız manzaralarının büyük bir armağanının vitrini (sadece çizimlerle değil, özellikle erken dönem fotoğrafları ile) ve çok hoş bir öğleden sonra geçiriyorsunuz. Ama asıl önemli olan, zamanının bozulduğunu ve buna karşılık kendi tarzını bozduğunu gören ve bugün kargaşaya nasıl ayak uydurulacağını modelleyen Cendrars.
Henry Miller, Cendrars’ın mısraları ve kurguları hakkında “Her şey kanla yazılmış, ama yıldız ışığına doymuş bir kan” diye yazmıştı.
Blaise Cendrars (1887–1961): Şiir Her Şeydir
24 Eylül’e kadar Morgan Library & Museum, 225 Madison Avenue at 36th Street, Manhattan; 212-685-0008, onlarıorgan.org.
