Kıkırdak hasarları, günlük hayat kalitesini önemli halde etkileyen, diz, kalça ve omuz üzere eklemlerde ağrı, hareket kısıtlılığı ve işlev kaybına yol açabilen değerli ortopedik meselelerden biri olarak karşımıza çıkıyor. Klasik tedavi yollarının yanı sıra son yıllarda öne çıkan kök hücre tedavileri, hasarlı kıkırdak dokusunun yenilenmesini hedefleyerek umut verici bir çözüm sunuyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Haluk Çelik, kıkırdak hastalıklarında kök hücre tedavileri hakkında bilgi verdi.
Kıkırdak dokusunun doğal güzelleşmesi sınırlıdır
Eklemlerin uyumlu hareketine katkıda bulunan en kıymetli yapı “hyalin kıkırdak dokusu”dur. Hyalin kıkırdak dokusu yüzde 70-80 yüksek su içeriğine sahip bir yapıdır. Kondrosit ismi verilen hücrelerden ve onları çevreleyen ekstrasellüler matriks proteinlerden oluşur. Fakat bu doku hasar gördüğünde biyolojik özellikleri nedeniyle doğal olarak güzelleşme kapasitesi hayli sonludur. Eklem sıhhati, hareket kabiliyeti ve ömür kalitesinde değerli bir rol oynar. Bilhassa diz, kalça ve ayak bileği üzere yük taşıyan eklemler günlük hayatta önemli biyomekanik gerilimlere maruz kalabilir. Yanlış hareketler, çok yüklenme, travmalar, yaşın ilerlemesi üzere nedenler kıkırdak hasarlarına neden olabilir.
Hareket kısıtlılığı varsa dikkat!
Kıkırdak hasarı olan şahıslarda en kıymetli sorun eklem ağrısıdır. Ayrıyeten eklemde şişlik, hareket kısıtlılığı ve takılma üzere mekanik şikayetler de olabilir. Eklemlerden bu takılmalardan kaynaklı sesler de gelebilir. Kıkırdak hasarları genç yaştaki bireylerde çoklukla küçük alanlarda hudutlu olarak görülürken, yaşla bağlı dejeneratif eklem hastalıklarında eklemin büyük kısmını tesirler.
Erken müdahale önemli
Kıkırdak hasarı oluştuğunda, immün sistem yani bağışıklık elemanları bu bölgeye ulaşamaz ve tabiatıyla tamir sistemlerini aktive edemez. Bunun sonucunda birden fazla vakit güzelleşme ya hiç olmaz ya da kıkırdağa emsal hücreler barındıran “fibrokartilajinöz” dokusuyla sonlu kalır. Bu doku, ilerleyen süreçte mekanik yüklenmelere dayanamayarak kıkırdak dejenerasyonunun hızlanmasına ve sağlam bölgelerin bozulmasına neden olabilir. Bu nedenle erken periyotta fark etmek ve tedavi planı uygulamak kıymetlidir.
Kök hücre dokuları doğal bir biçimde yeniler
Kıkırdak hasarlarında klasik tedaviler ekseriyetle ağrı idaresi, kilo denetimi, fizik tedavi ve eklem içi enjeksiyonlar ile sonludur. Bu metotlar bireyde rahatlama sağlar, ama dokularda yenileme sağlamaz. İleri derece kıkırdak hasarlarında ise cerrahi tahliller gündeme gelir. Çağdaş rejeneratif tıbbın en dikkat çeken uygulamalarından biri de kök hücre tedavileridir. Bu tedavi sistemi bilhassa cerrahisiz düzgünleşme arayışında olan hastalar için ülküdür. Bu usulle hem ağrı azalmakta hem de eklem işlevi kıymetli ölçüde güzelleşmektedir. Mezenkimal kök hücre temelli yaklaşımlar klinik ortopedi tedavilerinde sıklıkla uygulanmaktadır.
Hücreleri “uyar, güzelleştir ve koru” formülü
Mezenkimal kök hücre tedavisinde (MKH) kullanılan hücreler, bedende birçok farklı hücre tipine dönüşebilme özelliğindedir. Özel laboratuvar süreçleri sonucunda hazırlanır. Kemik iliği, yağ dokusu, eklem içi sıvısını sağlayan sinovyal membran dokusu, kemik zarı ve göbek kordonu en önemli kaynaklarıdır. Hasarlı bölgeye uygulandığında potansiyel olarak hasarlı dokuya dönüşebilir. Hücresel farklılaşma yoluyla yeni kıkırdak hücrelerinin oluşumunu takviyeler. Bu tedavi ile hücreler uyarılır, güzelleşme tetiklenir ve doku bozulmaları baskılanır. Çoklukla eklem enjeksiyonları formunda uygulanır lakin kimi durumlarda artroskopi eşliğinde direkt lezyon içerisine de enjekte edilebilir. PRP yahut hyaluronik asit ile kombine uygulamalar planlanabilir.
Ameliyatsız, konforlu ve kısa düzgünleşme süresi
Ameliyatsız ve rastgele bir kesi olmadan konforlu bir süreç ile tek seansta tedavi sağlanabilir. Süreç sonrası hasta birebir gün taburcu edilir. Uygulama sonrası süreçte ağrının azalması, işlev artışı ve besbelli doku uygunlaşması görülebilmektedir. Kişinin durumuna nazaran 6-12 ay içinde klinik güzelleşmeler ortaya koymaktadır. Kök hücrelerin makul hasta kümesinde kıkırdak nakline emsal sonuçlar verdiği, lakin daha düşük maliyetli olduğu ve daha kısa güzelleşme müddeti sağladığı söylenebilir.
Sporcular için de epey ülkü bir yöntem
Uygun hasta seçimi tedavi muvaffakiyetini belirleyen en kıymetli faktördür. Çünkü her hasta kök hücre tedavisi için uygun olmayabilir. Örneğin; 2. ve 3. evre osteoartrit hastaları (kireçlenme), bölgesel kıkırdak problemleri olan genç ve orta yaş bireyler, sporcular bu tedavi için en ülkü hastalardır. Lakin 4. evre yaygın kıkırdak kaybı, ağır diz deformitesi, enfeksiyon ve romatolojik hastalıkları olan bireyler için uygun değildir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
