Foreks – Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Toygar Narbay, 2023 ve 2024’ün akabinde bu yılın birinci dört ayını da ziyanla kapatan hazır giysi kesiminin içinde bulunduğu kritik duruma dikkat çekmek ve acil tahlil tekliflerini paylaşmak üzere basın açıklaması yaptı.
Uygulanan faiz siyasetinin enflasyonist tesir yarattığını ve mevcut şartların sürmesi halinde yıl sonuna kadar çok sayıda firmanın öz kaynaklarını tüketeceğini söyleyen Narbay, yitirilen rekabet gücünün sonucunda da müşteri ve istihdam kayıpları ile birlikte kaçınılmaz bir son olarak konkordato ve iflaslar ile karşı karşıya kalınacağına dikkat çekti. Basın açıklamasında şu görüşlere yer verildi:
“Türk hazır giysi dalı, dokuma dalı ile birlikte ülkemizin lokomotif kesimlerinden biri olarak ekonomimize 1 milyon kişilik istihdam ve 50 milyar dolarlık üretimle katkı sağlamaktadır. Lakin son periyotta yaşanan ekonomik dalgalanmalar ve uygulanan siyasetler, bölümümüzü sürdürülemez bir noktaya getirmiştir. Sebebi olmadığımız bu krizden, tek başımıza çıkmamız mümkün görünmemektedir. Bu nedenle devlet takviyesi artık bir tercih değil, mecburilik haline gelmiştir.
Rakamlarla dalımızın durumu
2022-2024 periyodunda resmi enflasyon %138 olarak açıklanırken, tıpkı devirde taban fiyatta %249, siyaset faizinde ise %258 oranında artış yaşandı. Bu sayılar ortasındaki çarpıcı fark, iktisattaki fiyat baskılarının resmi enflasyonun işaret ettiğinden daha derin ve yaygın yaşandığına işaret etmektedir Ayrıyeten minimum fiyattaki yüksek artışa karşın çalışanların alım gücünde besbelli bir düzgünleşme gözlenmemektedir. Bu durum da açıklanan datalar ile günlük hayat ortasındaki uyumsuzluğu ortaya koymaktadır.
Maliyetlerimizin en az %249 arttığı bir devirde, gelirlerimizi direkt etkileyen döviz kurundaki artışın sırf %101 düzeyinde kalması, gelir-gider istikrarını dal aleyhine önemli halde bozmuştur. Bu açık fark, üretim süreçlerinde yapılan verimlilik, inovasyon ve markalaşma yatırımlarıyla telafi edilemeyecek ölçüde derindir. Resmi enflasyon sayıları baz alındığında dahi, dalımızın dolar bazında %27 oranında ek maliyet taşıdığı görülmektedir. Bu durum, memleketler arası pazarlarda rekabet gücümüzü önemli biçimde zayıflatmıştır. O denli ki bugün Türk hazır giysi eserleri, Uzak Doğu’dan %60, Kuzey Afrika ülkelerinden ise %45 daha kıymetli hale gelmiştir.
Faiz siyasetinin kesimimize etkileri
2024 yılında siyaset faizinin %50 düzeyinde belirlenmesi, bileşik faiz oranının %63,2’ye ulaşmasına yol açmıştır. Buna karşılık, birebir devirde döviz kuru sepetindeki artış yalnızca %16 seviyesinde kalmıştır. Bu fark, döviz bazında yaklaşık %40,5 oranında gerçek faiz verildiği manasına gelmektedir. Bugün hâlâ döviz bazında yüksek faiz vermeye devam etmekteyiz.
Mevcut iktisat siyaseti, kur artışını baskılayarak enflasyonu denetim altına almaya yöneliktir. Lakin geçtiğimiz yıl kur sepetindeki %16’lık artışa karşın enflasyonun %44 olarak gerçekleşmesi, bu siyasetin aktifliğine dair soru işaretleri oluşturmaktadır. Üstelik yüksek faiz oranları, vadeli ve taksitli satışlara yansıyarak eser fiyatlarını üst çekmektedir. Örneğin, altı ay vadeli satılan bir eserde %60’lara ulaşan ticari faiz maliyeti nedeniyle üretici fiyata %30’un üzerinde ek faiz yükü koymak zorunda kalmaktadır. Bu da faizden kaynaklı fiyat artışlarının, enflasyona direkt geçişini tetiklemektedir.
Diğer yandan, ithalatçıların kullandığı forward kur hesaplamalarında faiz kıymetli bir bileşendir. Kur ve faiz çarpımıyla oluşan bu fiyatlama yolu, eser fiyatlarına yansımaktadır. Bu durum da Avrupa’da 10 Euro olan bir eserin ülkemizde 14-15 Euro’ya satılmasının temel sebebidir.
Ek olarak, bir yıl sonra oluşacak enflasyon %25 düzeyinde hedeflenirken %46 faiz verilmesi, mali genişleme nedeniyle de enflasyonist tesir yaratmaktadır.
Tüm bu nedenlerle ihracatçının rekabet gücünü ve sermaye yapısını aşındıran mevcut siyasetlerin, enflasyonu kalıcı olarak düşürmeye pürüz olduğu kanaatindeyiz. Ekonomik dengeyi gözeten, üretimi ve ihracatı merkeze alan yeni bir kıymetlendirme sürecine muhtaçlık duyulduğu aşikârdır.
Acil takviye önerilerimiz
Rekabet gücünü ve öz sermayesini kaybeden hazır giysi endüstrimiz için acil bir dayanak paketi hazırlanmalıdır. TGSD olarak geçtiğimiz aylarda kamuoyu ile paylaştığımız 10 unsurluk dayanak teklifinin aşağıdaki 3 unsuru, bu evrede kritik kıymete sahiptir:
1. Kur Dönüşüm Dayanağı: Net ihracata %10 oranında kur dönüşüm dayanağı sağlanmalıdır
Mevcut yapıda %3’lük kur dönüşüm takviyesi, ithalat/ihracat oranı %70-80 olan bir kesim için %10-15 net ihracata dayanak manasına gelirken hazır giysi sanayisi üzere %20-30 ithalat bağımlılığı olan ve yüksek katma bedeli ülkemizde bırakan bir bölüm için net ihracata lakin %3,5-4’lük takviye sağlamaktadır. Bu durum, ithalata dayalı üretim yapan dallara görece daha yüksek avantaj sağlarken yüksek yerli katkı oranıyla çalışan hazır giysi üzere kesimlerin rekabetçiliğini zayıflatmaktadır. Bu nedenle kur dönüşüm dayanağının sektörel özellikler dikkate alınarak net ihracat üzerinden %10 düzeyinde uygulanmasını talep ediyoruz.
2. Finansmana Erişim Kolaylığı: Reeskont faizi, siyaset faizinin yarısı kadar olmalı ve faiz periyot sonunda tahsil edilmelidir
KGF ve/veya düşük teminatlandırma ile bilançoları bozulduğu ve limitleri dolduğu için kredi erişimi olmayan firmaların krediye erişimi sağlanmalıdır. Eximbank kredi/ihracat rasyosu, 2018’deki %16 pahasına ulaştırılmalıdır (2024’te %9 olarak gerçekleşmiştir).
TGSD olarak yaptığımız modelleme kapsamında, mevcut iktisat siyaseti nedeniyle 2022’de %10,5 vergi öncesi kârlılığı olan bir firmanın bu kârlılığının 2023’te %5,6’ya düştüğünü, 2024’te ziyana dönerek eksi (-) %5,1 olarak gerçekleştiğini, 2025’in de eksi (-)%4.5 ile kapatılacağını hesapladık. Bir firmanın 100 ünite cirosu, 25 ünite sermaye gereksinimi olduğunu ve bu sermayenin %50/50 öz kaynak/yabancı kaynak oranı ile sağlandığını düşünürsek 2025 yılı sonunda birçok firmanın öz kaynaklarını tüketmiş olacağını öngörüyoruz.
Bu nedenle borçluluğu artan ve kredi limitleri dolan firmaların mali durumlarının güçlendirilmesi, döviz yükümlülüklerinin azaltılması ve bozulan bilançolarının toparlanması için uzun vadeli finansman tahlillerinin ve Sayın Cumhurbaşkanımızın geçtiğimiz hafta açıkladığı üzere KGF takviye paketinin devreye alınmasını bekliyoruz. Türkiye’nin en fazla ihracat geliri sağlayan dallarından birinin temsilcileri olarak, kelam konusu paketin hazırlık sürecini yürüten yetkililerin bu davetimize kulak vereceğine inanıyoruz.
3. İstihdam Dayanağı: Çalışan başına 2.500 TL dayanağın, ölçek gözetmeksizin tüm kesim firmalarına verilmesi gerekmektedir
Yurt dışı siparişlerini ülkemize kazandıran, istihdam yaratan, inovasyon ve dizaynla yüksek katma kıymet üreten büyük ölçekli firmaların korunması, sırf kendi sürdürülebilirlikleri için değil, bu firmaların tedarik zincirinde yer alan küçük ve orta ölçekli işletmelerimiz için de kritik değer taşımaktadır. Büyük firmaların ülkeye getirdiği siparişler, tedarik zincirlerindeki KOBİ’lerin devamlılığını sağlamaktadır. Bu nedenle 2.500 TL fiyatındaki dayanağın ölçek gözetmeksizin tüm bölüm firmalarına verilmesi ve büyümeyi özendiren teşvik sistemi kurulması gerekmektedir.
Bu takviyeler, mevcut siyasetler nedeniyle iki yıl üst üste ziyan ederek öz kaynaklarının tamamına yakınını kaybetmiş bölüm firmalarımızın nefes almasını ve memleketler arası rekabette tekrar var olabilmelerini sağlayacaktır.
Devlet dayanağı olmadan başarmamız mümkün değil
Hazır giysi bölümü olarak, ülkemizin ekonomik kalkınmasına ve istihdamına değerli katkılar sunmaya devam etmek istiyoruz. Fakat mevcut şartlarda, bu gayretlerin sürdürülebilirliği devlet dayanağı olmadan mümkün görünmemektedir. Bu nedenle yetkilileri, tekliflerimizi dikkate almaya ve bölümümüz için acil takviye paketini hayata geçirmeye davet ediyoruz. Aksi takdirde kesimin sahip olduğu güçlü global pozisyonunu geri dönüşü olmaksızın kaybetmesi, yitirilen rekabet gücünün sonucunda müşteri ve istihdam kayıpları ile birlikte kaçınılmaz bir son olarak konkordato ve iflaslar ile karşı karşıya kalacağız.
Biz de Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği olarak, dalımızın geleceğini korumak ve ülkemizin sürdürülebilir kalkınmasına katkı sunmaya devam edebilmek ismine bu süreçte kamu, finans ve ilgili tüm paydaşlarla yapan iş birlikleri geliştirmeye ve üzerimize düşen sorumlulukları üstlenmeye hazırız.”
