Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Nöroloji Uzman Prof. Dr. Sultan Tarlacı, nadir bir nörolojik hastalık olan Primer Progresif Afazi’nin (PPA) belirtileri, teşhis süreci ve hastaya yaklaşım usulleri hakkında bilgi verdi.
Dil hünerlerinde yavaş ve ilerleyici bozulmayla ortaya çıkıyor!
Birincil ilerleyen lisan kaybı olarak da bilinen Primer Progresif Afazi’nin (PPA), yavaş ilerleyen ve çoklukla konuşma ve lisan maharetlerini etkileyen ender bir nörolojik hastalık olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Bu durum, Alzheimer hastalığı üzere öteki demans çeşitlerinden farklı olarak, başlangıçta yalnızca lisan fonksiyonlarını tesirler ve vakitle öteki bilişsel alanlara yayılmadan evvel konuşma ve lisanda söz kayıpları ile besbelli bozulmalara yol açar.” dedi.
PPA’nın en bariz özelliğinin, lisan hünerlerinde yavaş ve ilerleyici bir bozulma olduğunu aktaran Tarlacı, bu bozulmaların, çoklukla lisan üretiminde yahut manaya hünerlerinde ortaya çıktığını tabir etti.
PPA, psikiyatrik konuşma bozukluğu ile karıştırılabiliyor!
Karşılaşılan hadiselerin birçoğunun psikiyatrik konuşma bozukluğu zannedildiğini ve hastaların ruhsal nedenlerle konuşmak istemediğinin düşünüldüğünü kaydeden Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Bu formda karşılaştığımız olaylar var; 10 yıl boyunca ruhsal konuşma bozukluğu zannedildiği için o halde takip edilmiş. Genelde konuşma kaybı, söz kaybı ve manaya kaybı olunca içe çekilme ile ruhsal sanılıyor. PPA başlangıçta sırf lisan fonksiyonlarını etkilerken, hastalığın ilerleyen etaplarında başka bilişsel fonksiyonlarda de bozulmalar görülebilir. Bu, hasta bireylerin daha genel bilişsel fonksiyonlarda de sorun yaşamaya başlaması manasına gelebilir.” halinde konuştu.
Erkeklerde bayanlardan iki kat daha fazla görülüyor!
PPA’nın birinci olarak 1982 yılında, dünyanın en yeterli sinirbilmcilerinden biri olan Türk asıllı Marsel Mesulam tarafından tanımlandığını tabir eden Prof. Dr. Sultan Tarlacı, şunları söyledi:
“Marsel, PPA’yı demansın eşlik etmediği lisan yetisi kaybı (afazi) olarak tanımladı. Ortalama olarak, lisan kaybının birinci semptomların ortaya çıkmasından yaklaşık beş yıl sonra, PPA belleği ve başka bilişsel işlevleri ve ayrıyeten davranışı etkilemeye başlar. Erkeklerde bayanlardan iki kat daha fazla görülür. PPA’lı beşerler çoklukla karmaşık işler yapabilir fakat konuşma yahut lisan konusunda zorluk çekebilirler. Hastalık ilerledikçe, yazılı yahut kelamlı sözleri konuşma ve manaya zorlaşır.”
Empati, sabır ve duygusal takviye önemli!
Primer Progressif Afazi’yi fark edebilmek için hastaya ve yakın etrafına tekliflerde bulunan Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Hastanın konuşurken sözleri bulmakta zorlanıp zorlanmadığını yahut sık sık duraksayıp duraksamadığını gözlemleyin.” dedi.
Kelimelerin yahut cümlelerin manasını anlamakta zorluk yaşanıyorsa, hastanın kelime seçimlerinde yahut sözlerinde belirsizlikler olabileceğine vurgu yapan Tarlacı, “Cümle yapısında bozulmalar, gramer yanılgıları yahut eksik cümleler fark ediliyorsa, bu PPA’nın bir işareti olabilir. Hastanın toplumsal etkileşimlerde yahut günlük konuşmalarda zorluk yaşayıp yaşamadığı, davranışlarında yahut ruh halindeki değişiklikler gözlemlenmeli. PPA hastaları çoklukla bağlantı zorluklarından ötürü frustrasyon yahut toplumsal çekilme yaşayabilirler. Hastanın yaşadığı zorluklar karşısında empati ve sabır göstermek değerlidir. Lisan bozuklukları ferdî ve duygusal bir tesir yaratabilir, bu nedenle duygusal dayanak sağlamak büyük kıymet taşır.” açıklamasını yaptı.
PPA’nın tanısı ve idaresi için bir nörolog yahut konuşma terapisti ile görüşmenin değerli olduğunu da kelamlarına ekleyen Tarlacı, uzmanların, hastanın belirtilerini kıymetlendirerek, kıssası, beyin görüntüleme testleri ve lisan testleri ile genelde rahatlıkla teşhis koyabileceklerini söyledi.
TMU, PPA için bir tedavi sistemi olarak değerlenidiriliyor…
Primer progresif afazi (PPA) üzere lisan ve konuşma bozukluklarında tedavi ve idare stratejilerinin aktifliğinin, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabileceğine ve hastanın ömür kalitesini artırabileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Bu bağlamda, Transkraniyal Manyetik İhtarım (TMU), PPA’da uygulanabilecek bir tedavi sistemi olarak kıymetlendirilmektedir.” dedi.
TMU’nun, beyin bölgelerine manyetik alanlar uygulayarak hudut hücrelerinin aktivitesini modüle etmeyi amaçlayan non-invaziv bir nöromodülasyon prosedürü olduğunu lisana getiren Tarlacı, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Uygulama sırasında, baş derisine yerleştirilen bir bobin aracılığıyla beynin muhakkak bölgelerine kısa periyodik manyetik darbeler gönderilir. Bu manyetik darbeler, beyin hücrelerinin elektriksel aktivitesini etkileyebilir. TMU, beynin plastisite yeteneğini artırarak lisan sürece ve konuşma marifetlerinin güzelleşmesine yardımcı olabilir. Beyindeki bozulmuş lisan bölgelerinin fonksiyonunu destekleyerek, lisan hünerlerinde güzelleşme sağlayabilir. TMU, genel bilişsel fonksiyonları desteklemeye ve potansiyel olarak öteki bilişsel bozuklukların tesirlerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu, lisan maharetleri ile ilgili kognitif süreçlerin güzelleşmesine katkıda bulunabilir. TMU, birtakım hastalarda duygusal ve ruhsal durumların güzelleşmesine yardımcı olabilir. Lisan bozuklukları ile ilişkilendirilen frustrasyon ve gerilimin azaltılmasına katkıda bulunabilir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
