Hayatta karşılaşılan her zorluk, insan psikolojisinde bir tartıya karşılık gelir. Vakitle biriken bu yükler uygun formda boşaltılmazsa zihinde ve vücutta ağır hastalıklara neden olur. Lakin birçok insan, bu yüklerden kurtularak güzelleşmek yerine ömür uzunluğu onları taşımayı seçer. Uzman Psikolog Serkan Yükcü, bu mevzuda uzman görüşlerini lisana getirdi.
Çevremizde birçok kişinin yaşadığı zorluklardan şikayetçi olduğuna şahit oluruz.. Günlük hayatın içerisinde karşılaşılan kimi zorluklar, vakitle birikerek zihinsel ve fizikî bir yük halini almaya başlar. Kişinin hayatını çekilmez hale getiren bu yüklerden kurtulmak yerine tüm bu tartıları taşımaya devam etmek istediği durumlarda görülebilir. Uzman Psikolog Serkan Yükçü, insanların neden uygunlaşmak istemediklerini “Psikolojide Sekizlenme Davranışı” bahisli yazısıyla açıkladı.
SEKİZLENME DAVRANIŞI NEDİR?
Bir terapist olarak en çok duyduğum cümlelerden biri şudur: “Ben elimden geleni yapıyorum lakin o hiç değişmek istemiyor.”
Bu cümleyi kimi vakit bir eş, kimi vakit bir anne, kimi vakit da bir iş arkadaşı kurar. Lakin asıl ironik olan şudur ki, bazen bunu terapide karşımdaki kişi kendi için de söyler.
Bazı beşerler sahiden değişmek istemez. Daha doğrusu, değişmeyi ister üzere yapar lakin derinlerde bir yerlerde mevcut halini korumak için büyük bir direnç taşır. Psikolojide bu duruma bazen “sekizlenme davranışı” ya da daha yaygın tarifiyle “ikircikli motivasyon” denir. Kişi güzelleşme fikrini savunur, fakat bilinçdışında tam aksisini yapar. Tıpkı bir yılanın kendi kuyruğunu ısırarak daire çizmesi üzere, birebir davranış döngüsünü tekrar tekrar üretir.
İNSANLAR NEDEN GÜZELLEŞMEK İSTEMEZ?
- Acı, tanıdıktır:
Kimi vakit mutsuzluk, bireye çocuklukta öğrendiği bir korunma biçimini hatırlatır. Travmalarla büyüyen bireyler için huzur tanıdık değildir; bu yüzden huzurdan korkabilirler. - İyileşmek, sorumluluk ister:
“İyileşirsem artık mazeret bulamam.” fikri kişiyi korkutur. Mağdur pozisyonunda kalmak, etrafın ilgisini, şefkatini ya da sorumluluktan kaçış hakkını verir. - Kendine acımak, kimileri için bir konfordur:
Bu, farkında olmadan oluşturulmuş bir ruhsal avantajdır. Kişi, “Ben zati yaralıyım” diyerek hayatını sabote etmeye devam edebilir.
“SEKİZLENME” DAVRANIŞI NASIL ANLAŞILIR?
- “Değişmek istiyorum” der ancak randevulara geç kalır.
- “Hayatımı tertibe sokacağım” der lakin tıpkı kaotik bağları sürdürür.
- “Bu sondu” der ancak sonraki gün tekrar birebir alışkanlığa döner.
Sekizlenme davranışı bazen terapi sürecini bile kilitler. Danışan, terapiye gelmeye devam eder ancak tıpkı öyküyü tekrar anlatır, tıpkı savunmaları yapar. Bazen bu, bir yardım daveti değildir; bir kendiyle yüzleşmeme biçimidir.
TERAPİSTİN ROLÜ NEDİR?
Bu noktada terapistin misyonu, şahsa “neden değişmediğini” yargılamak değil, bu döngüyü görmesini sağlamaktır. Zira değişim, niyetle başlar fakat farkındalıkla büyür.
Bazı beşerler bir cümleyle, kimileri ise yıllar süren sessizlikle değişime direnir. Psikoterapi, yalnızca travmaları konuşmak değil, değişime karşı gösterilen bu pasif direnci de görünür kılmakla mümkündür.
SONUÇ OLARAK
İyileşmek istemeyen insan yoktur. Fakat bazen, güzelleşmenin bedelini ödemeye hazır olmayan beşerler vardır. Tahminen de asıl sorun, güzelleşmenin manasını ve sonucunu yine tanımlamaktır.
Sevgiyle Kalın;
Uzman Psikolog Serkan YÜKCÜ
