Yaz kahvaltılarının yıldızı menemenin tarihi milattan önceye kadar uzanıyor. Menemenin Türkiye’ye geliş öyküsü ise Cumhuriyet yıllarına dayanıyor.
Menemenin kadim tarihi milattan evvelki yıllara kadar uzansa da tam tarihi kesin olarak bilinemiyor. MÖ 1000 yılında Eoliyenlerle İonyalıların sonlarında bulunan ve bugün Yahşelli Köyü olan yerde ortaya çıktığı düşünülüyor.
İlk başta domates, et ve patates ile yapılan bu yemek vakitle değişikliğe uğramış. Giritli Türkler ekonomik kurallardan dolayı et yerine yumurta, patates yerine de soğan koymaya başlamışlar. Böylelikle ‘yumurtalı domates’ yemeği ortaya çıkmış oldu. Vakitle bölgenin en sevilen yemeği haline gelmiş.
DOMATESİN YOLCULUĞU
Menemenin ana gereci olan domatesin seyahati ise dikkat çekiyor. Birinci kere ABD’de yetiştirilen domates, 1893 yılında bir mahkeme tarafından zerzevat olarak isimlendirilmiştir. Zira sebzelerle birlikte saklanıp yeniliyormuş. Lakin aslında domates bir meyvedir.
Aslında ABD’ye gelişinden çok evvel Güney Amerika‘da Bolivya ve Peru’da yabani sarı renkli bir domates bulunmuş ve Meksika’da yetiştirilmeye başlanmıştır.
Kristof Kolomb Amerika’yı keşfettikten sonra gemilerle Avrupa’ya gönderilmiştir. İtalyanlar renginden dolayı başlangıçta onu ‘altın elma’ olarak adlandırsa da vakitle kırmızı tipleri de yaygınlık kazandı.
Amerika’da pek çok kişi domatesin zehirli olduğunu zannederek yemeyi reddediyordu lakin 1900’lü yıllarda bu algı değişti ve öbür topraklardan gelen bu değişik meyve sevildi.
Avrupalılar domatesin, insanları romantik yaptığına inanıyordu ve onu ‘aşk elması’ olarak niteliyorlardı.
TÜRKİYE’DE BİRİNCİ DEFA ADANA’DA EKİLDİ
Resmi kayıtlarda domatesin birinci olarak Adana’da ekildiği yazmaktadır. İzmir’e geliş tarihi ise net olarak bilinmiyor. Lakin Ticaret ve Zahire Borsası kayıtlarına bakıldığında İzmir ve çevresinde1920’li yıllarda yetiştirilmeye başlandığını söylemek mümkün.
Kültürümüzde epey kabul gören bu yemeğin bir Osmanlı yemeği olduğu düşünülse de aslında Cumhuriyet‘ten evvel ülkemizde bilinmiyordu.
MENEMEN’İN FAYDALARI
Her yaş kümesinin severek yediği menemen, içeriğinde kullanılan sebzelerden kaynaklı A, B, C, E, K vitaminleri açısından epey zengindir. Ayrıyeten yumurtalardan kaynaklı D ve B12 vitaminlerini de içermektedir.
ÇAKALLI MENEMEN TARİFİ
Samsun’un Çakallı ilçesi menemeniyle meşhur olsa da geçtiğimiz haftalarda menemenin coğrafik işaret tescilini İzmir’in Menemen ilçesi aldı.
Menemen Gereçleri:
-
4 domates
-
2 yumurta sarısı
-
1 adet yeşil biber
-
1 yemek kaşığı tereyağı
-
Yarım su bardağı rendelenmiş kaşar peyniri
-
Baharatlar: tuz ve karabiber
Menemen Yapılışı:
Domateslerin kabukları soyulur ve ince ince doğranır.
Biberler, çekirdeklerinden temizlenir ve ince ince doğranır.
Bakır bir tavada tereyağı eritilir. Evvel biberler terletilir. Yumuşadığında domates eklenir.
İyice yumuşayan domatesler bir çatal yardımıyla ezilir ve püre haline getirilir.
En son yumurta sarıları, baharatlar ve kaşar peyniri eklenir.
Not: Yumurta beyazlarını öbür bir yerde değerlendirmeyecekseniz menemene yumurtanın tamamını koyabilirsiniz.
