DİLAN ERDEMİR
Dünyanın dördüncü büyük iktisadı Japonya’da mevcut Başbakan Fumio Kishida’nın Eylül’de yapılacak seçimlerde aday olmayacağını duyurmasıyla Japonya’yı bekleyen yeni periyot merak konusu oldu. Siyasi skandallarla gölgelenen üç yıllık misyon müddetinin akabinde yarıştan çekilen Kishida’nın kararını, ülke iktisadına yönelik yeni devir beklentilerini Japonya’nın suikast sonucu hayatını kaybeden eski Başbakanı Shinzo Abe’nin Başdanışmanı Profesör Tomohiko Taniguchi ile konuştuk…
“Piyasaya nazaran sıkılaşma kaçınılmaz”
Tomohiko Taniguchi, Kishida’yı iktisat siyasetleri konusunda dengeli bir duruş sergileyemediği konusunda eleştirirken, yeni hükümetin en büyük önceliğinin büyüme olması gerektiğini savundu.
Japonya Merkez Bankası (BOJ) Başkanı Kazuo Ueda’nın açıklamalarından ötürü piyasaların yakın gelecekte mali sıkılaştırmanın kaçınılmaz olduğuna inandığını söyleyen Taniguchi, “Ana kaygı, bu sıkılaştırmanın suratı ve faiz artışlarının kapsamıdır. Süreç çok ani olursa, pay senedi ve devlet tahvili fiyatlarında düşüşe yol açabilir, hükümetin borç geri ödeme yükünü kıymetli ölçüde artırabilir ve böylelikle olumsuz tesirleri daha da kötüleştirebilir” değerlendirmesinde bulundu.
“Yeni lider BOJ ile muahede yapmalı”
Japonya Merkez Bankası’nın irtibat maharetlerini şimdi tam olarak geliştiremediğini tabir eden Taniguchi, “Yeni Başbakanın Japonya Merkez Bankası Başkanı ile gelecekteki politika gayeleri konusunda bir mutabakat yapması ve bu muahedeyi açıklaması gerekiyor” dedi.
Taniguchi, Japonya iktisadının birinci önceliğinin büyüme olduğunu ve yeni hükümetin buna öncelik vermesi gerektiğini altını çizdi:
“İlk, ikinci ve üçüncü öncelik büyüme olmalı. Japonya’nın ulusal bütçesi, Türkiye’nin GSYH’sı kadar yahut daha büyük. Lakin bunun yüzde 70’i yaşlı sıhhati, ulusal borç maliyetleri ve mahallî idarelere verilen hibeler üzere sabit harcamalara ayrılmış durumda. Savunma harcamaları, bilimsel araştırmalar, kıyı güvenlik ve öbür değerli alanları kapsamak için geriye kalan yalnızca yüzde 30. Bir sonraki hükümet, büsbütün büyümeyi teşvik etmeye odaklanmalıdır.”
“Kishida’nın iktisat siyasetleri tutarsızdı”
Tomohiko Taniguchi, LDP liderliği için yeni adayların ortaya çıktığını ve fotoğrafın 27 Eylül’de netleşeceğini söylerken, Japonya’da iktisat patikasının değişebileceği bildirisini verdi.
“Bir sonraki başbakanın kim olacağına bağlı olarak, Japonya’nın patikası değişebilir, lakin şu an için bu durum belirsizliğini koruyor. Halk şu an için siyasi hareketliliği birer gözlemci olarak izliyor”
Kishida’nın iktisat siyasetlerinde tutarlılık olmadığını kaydededen Taniguchi, “Büyümeye, kuşaklar ortası adalete ya da mali istikrara odaklanıp odaklanmayacağı hiçbir vakit netleşmedi. Halbuki büyüme, öbür gayelerin gerçekleştirilmesini kolaylaştırır” diye belirtti.
Kishida neden vazifesi bıraktı?
Tomohiko Taniguchi, Başbakan Kishida’nın misyondan alınmasına neden olan bağış fonu skandalının ayrıntılarına ait ise şöyle konuştu:
“Japonya siyasetinde Japonya parlamentosu Diet üyeleri küçük işletme sahibi üzeredirler. Birçok çalışanı yönetirler ve sekreterlerinin maaşlarını her yıl artırmak zorundadırlar. Siyasetlerini tanıtmak hedefiyle seminerler düzenlemek de fon gerektirir. Bu maliyetlerin bir kısmı vergi mükelleflerinin parasıyla karşılanabilse de, bu kâfi olmaz. Tarihi olarak Diet üyeleri, büyük ölçekli toplantılar düzenlemek gayesiyle ‘fraksiyon’ ismi verilen kümeler oluşturmuşlardır. Bir fraksiyona bağlı olanlar, bu etkinlikler için bilet satarak lokal destekçilerine bu biletleri pazarlamaya itina gösterirlerdi. Satmaları gereken muhakkak bir bilet kotası bile vardı. Bu kotayı aştıklarında, elde edilen gelir evvel fraksiyon merkezine teslim edilir, lakin fazlalık ferdî üyeye geri verilirdi. Bu para akışı resmi defterlere hakikat formda kaydedilmiş olsaydı, sorun olmayacaktı. Lakin, bilhassa büyük bir fraksiyonda, kayıtsız bir uygulamanın devam etmesine müsaade verildi ve bu da Siyasi Fonların Denetimi Maddesi’ni ihlal etti.”
“Olay denetim altına alınabilirdi”
“O noktada, yargı mercileri müdahale etti ve fonları yönetenler hakkında iddianame hazırlandı. İktidar partisinin lideri olan Başbakan Fumio Kishida, tıpkı vakitte Liberal Demokrat Parti’nin (LDP) başkanı olarak, bu gri alan faaliyetlerini kesin bir formda kınayarak, gerekli süreçleri izleyip belli sayıda üyeyi disipline ederek kararlı bir adım atabilirdi. Bu biçimde durumu denetim altına alabilir ve daha fazla büyümesini engelleyebilirdi. Lakin, Kishida neyin yanlış olduğunu, sorunun yasa dışı mı yoksa yalnızca etik dışı mı olduğunu açıkça açıklayamadı. Sonuç olarak, medya haberleri sorunu daha da büyüttü ve denetim altından çıktı.”
“Partisinin takviyesini kaybeden başkanın kaçınılmaz sonu”
“Sonuç olarak, Kishida en büyük fraksiyonun üyelerini tesirli bir formda tasfiye etti ve onların bakan olarak misyon yapma ya da parti içinde değerli konumlar alma fırsatlarını ellerinden aldı. Tasfiye edilen bu üyeler, Kishida’nın liderliğinden hayal kırıklığına uğradılar, durumu denetim edemediler ve medyanın insafına kaldılar. Bu üyelerden kimileri, potansiyellerini engellediği için Kishida’ya karşı son derece eleştirel bir tutum takındı.
Parti içinde yıllarca muvaffakiyetleri ve zorlukları paylaşmış üyeleri tasfiye ederken, Kishida’nın disipline gönderilen üyelerle konuşması ve bir açıklama yapması kaçınılmazdı lakin Kishida, bir telefon görüşmesi bile yapmadı. Böylelikle, LDP içinde süratle onun bu kadar büyük bir Diet üyesi kümesini yönetmek için uygun olmadığı görüşünü körükledi. Japonya üzere, parlamenter demokrasilerde, iktidar partisinin başkanının parlamento oylamasıyla Başbakan olduğu bir sistemde, kendi partisinin takviyesini kaybeden bir önderin bahtı kaçınılmaz olarak mühürlenir.
Bu yıl, Eylül ayında üç yıllık LDP liderlik seçimi planlanmıştı. Parti içi dayanağını kaybeden Kishida, istifasını açıklamaya karar verdi. Bu adım, LDP lideri olarak yeniden seçilemeyeceği istikametindeki öngörüsünü yansıtıyor. Parlamenter demokraside, bir önderin gerçek düşmanları, gerisinde duran art sıralardaki milletvekilleridir ve Kishida’nın durumu bu gerçeği örneklemektedir.”
