T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk İşbirliği ve Uyum Ajansı(TİKA), İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) ve Moğolistan Kültürel Miras Merkezi iş birliğinde hazırlanan ve Moğolistan bozkırlarındaki taşbabaların onarım sürecini mevzu edinen “Göktürklerin Gizemli Mirası: Taşbabalar” sinemasının galası yapıldı.
İKÇÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şaban Doğan ve Medya ve İrtibat Kısım Lideri Prof. Dr. Cenk Demirkıran’ın yapımcılığını ve direktörlüğünü üstlendiği belgesel, bölgede yürütülen 10 yıllık saha çalışmalarını beyaz perdeye taşıyor.
TİKA’da yapılan galaya, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Serdar Çam, TİKA Lideri Serkan Kayalar, MHP Genel Lider Başdanışmanı Prof. Dr. Ruhi Ersoy, Moğolistan’ın Ankara Büyükelçisi Gombosuren Munkhbayar, İKÇÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yasin Bulduklu, İKÇÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şaban Doğan, Türkiye’nin eski Ulanbator Büyükelçisi Zafer Ateş ve birçok davetli katıldı.
Dünya Mirası Açısından Önemli
Galada konuşan Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Serdar Çam, emeği geçenlere teşekkür ederek, bu çalışmaların ortak hafızaya katkıda bulunduğunu ve dünya mirası açısından kıymetli olduğunu vurguladı. Bakanlık olarak kültürel faaliyetlere ağırlaştıklarını lisana getiren Çam, bilhassa hafriyat alanlarında çalışma sayısını artırdıklarını belirtti. Çam, Göktürkler‘in mirasının yaşatılması için çalışmalarda bulunduklarını, Türkiye’nin söyleyeceği, katkı sunabileceği birçok konunun olduğunu belirterek, Moğolistan’ı da Türk dünyasının bir kesimi olarak gördüklerini söyledi. TİKA’nın son devirde yaşanan en güçlü süreçleri başarılı bir biçimde atlattığını ve yapacağı birçok çalışmanın bulunduğunu kaydeden Çam, TİKA Başkanı Kayalar’ın zor dönemlerde değerli işlere imza attığını bildirdi.
Moğolistan’da 900’e Yakın Proje
TİKA Başkanı Kayalar da ajans olarak Moğolistan’da, 1994’ten beri 900’e yakın proje gerçekleştirdiklerini ve ortak kültürel mirasa dair projelerin iz bıraktığını lisana getirdi. 1994’te başlattıkları “Moğolistan’daki Türk Anıtları Projesi”ne değinen Kayalar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatlarıyla Bilge Tonyukuk Anıtı’na giden 46 kilometrelik yolu asfaltladıklarını, Bilge Tonyukuk Anıtları başta olmak üzere Göktürk mirasının korunması için çalışmalarına devam ettiklerini söyledi. Kayalar, Göktürk periyoduna ilişkin 10 taşbabanın (mezar taşı) çağdaş onarım formülleriyle tekrar ayağa kaldırıldığını, Orta Asya’daki Türk varlığını somut biçimde belgeleyen bu taşbabaların, gelecek jenerasyonlara bırakacakları kültürel mirasın en nadide örneklerinden biri olduğunu vurguladı.Restorasyonlar sırasında 4 bin kilometrelik bir sahanın tarandığını ve yapıtların bilimsel raporlamalarla kayıt altına alındığını belirten Kayalar, “Bu değerli süreç, bugün gösterimini yapacağımız ‘Göktürklerin Gizemli Mirası: Taşbabalar’ belgeseline ilham oldu.” dedi.Kayalar, belgesele katkıda bulunan kurumlara teşekkür etti.
İkili Bağların 56’ncı Yıl Dönümü
Son yıllarda bilhassa kültürel alanda olmak üzere iki ülke ortasındaki bağlantıların daha da geliştiğini belirten Büyükelçi Munkhbayar ise bu yıl Moğolistan-Türkiye ortasındaki bağlantıların 56’ncı yıl dönümü olduğunu ancak iki ülke ortasındaki alakanın daha derin bir tarihi geçmişinin bulunduğunu söyledi. Munkhbayar, projeye katkı sunanlara teşekkür etti.
Dünya Tarihinden Beyaz Perdeye
İKÇÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yasin Bulduklu, 2019 sonrasında başlayan Moğolistan ile yapılan iş birlikleri ile dünyanın takip ettiği kültürel kalıntılara ulaşıldığını kaydetti. Prof. Dr. Şaban Doğan’ın bölgede yürütülen arkeolojik çalışmaların başındaki isim olduğunu aktaran Prof. Dr. Bulduklu, “Bizim bölgedeki arkeolojik çalışmalarımız bilim, tarih ya da kültürün izini sürmenin ötesinde bir boyuta sahip ve Türk-Moğol münasebetlerinin gelişiminde de özel bir mana taşıyor. Prof. Dr. Doğan hocamıza tarihe ışık tutan çalışmaları nedeniyle Moğolistan Meclisi tarafından devlet nişanı verildi. Üniversitemiz ile Moğolistan’daki muhataplarımızın ortaklaşa yürüttüğü projeler yalnızca o bölge ile sonlu değil. Van’ın Çaldıran ilçesinde yapılan arkeolojik hafriyatlarda, İlhanlı hükümdarı Hülagü Han’a tarafından yapılan bir yazlık saray kalıntısı keşfedildi. Ayrıca Orhun Vadisi ve Tuul Irmağı etrafındaki çalışmaların en görünür ayağını elbet geçtiğimiz yıl keşfedilen Togu Balık oluşturmaktadır. Togu Balık, yalnızca fizikî kalıntılar açısından değil; kent planlaması, yazıtlar, mezar yapıları ve günlük hayat izleriyle Türk yerleşim tarihine ışık tutacaktadır Sonuç olarak üniversitemiz tarafından koordine edilen Moğolistan çalışmaları, yalnızca tarihî mirasın keşfiyle sonlu kalmamakta; birebir vakitte çağdaş akademik diyalog, kültürel etkileşim ve stratejik iş birlikleri yoluyla Türkiye-Moğolistan bağlantılarını yine tanımlayan çok boyutlu bir vizyon ortaya koymaktadır. Ben, bu çalışmalarımızın tümünde yanımızda olan Kültür ve Turizm Bakanlığımıza ve TİKA’ya en kalbi şükranlarımı sunuyorum. TİKA Liderimize ve bölgedeki TİKA Koordinatörlerimize şahsım ve üniversitem ismine teşekkür ediyorum. Bu sinemada emeği geçen İKÇÜ Medya Merkezine ayrıyeten şükranlarımı sunuyorum” dedi
Belgesel Bilimsel Arşiv Niteliğinde
Üniversite olarak Moğolistan’da 10 yıldır kıymetli çalışmalar gerçekleştirdiklerini hatırlatan Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şaban Doğan, ortak kültürel mirasa kıymetli katkılarda bulunma gayreti içinde olduklarını tabir etti. Bu kapsamda 10 taşbabanın TİKA dayanağı ve Moğolistan Kültürel Miras Merkezi iş birliğiyle restore edildiğini aktaran Prof. Dr. Doğan, restorasyon sürecini belgesel formatında izleyiciyle buluşturarak farkındalık yaratmak istediklerini söyledi. Dekan Prof. Dr. Doğan, “Proje mühletince yaklaşık 4000 kilometre yol kat ederek Göktürk devrine ilişkin insan figürlü taşlardaki hasarları inceledik. Bu süreçte, yapıtların fotogrametrik dokümantasyonları, restitüsyonları, onarımları ve bakımlarını yaptık. Onarımlar, TİKA tarafından 2023 yılında Moğolistan Kültürel Miras Merkezi’ne sağlanan taşınabilir laboratuvar kullanılarak gerçekleştirildi. Çekimleri İKÇÜ Medya Merkezince yapılan 2 kısımdan oluşan belgeselimiz, kültürel mirasımızın korunmasına yönelik kıymetli bir görsel arşiv niteliği taşıyor. Emeği geçen arkadaşlarıma teşekkür ediyorum” diye konuştu.
Açılış konuşmalarının akabinde belgesel gösterimi yapıldı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
