Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulu (SHMYO) Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon Bölümü’nden Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, engelli bireylerin topluma tam iştiraki ve bağımsız bir ömür sürmeleri için rehabilitasyon sürecinin kritik ehemmiyet taşıdığını anlattı.
Rehabilitasyon süreci kişisel gereksinimlere nazaran değişiklik gösteriyor
Engelli bireyler için rehabilitasyon sürecinin, bireyin mani tipine, şiddetine, yaşına, genel sıhhat durumuna ve ferdi gereksinimlerine nazaran değişiklik gösterdiğini söz eden Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, “Bu süreç, uzmanlar tarafından multidisipliner bir yaklaşımla titizlikle planlanır ve uygulanır. Sürecin birinci adımı olan başlangıç değerlendirmesinde, bireyin durumu çok istikametli olarak ele alınır. Bu kapsamda; tıbbi durumu (nöroloji, ortopedi, psikiyatri), fizikî işlevleri (kas gücü, istikrar, hareket açıklığı), ruhsal ve bilişsel kapasitesi, toplumsal etrafı (aile yapısı, ömür koşulları) ile eğitimsel ve mesleksel geçmişi incelenir. Bu ayrıntılı değerlendirmenin emeli, bireyin muhtaçlıklarını ve potansiyelini belirleyerek bireye özel bir rehabilitasyon planı oluşturmaktır.” dedi.
Rehabilitasyon planı uzmanların ortak çalışmasıyla yürütülüyor
Rehabilitasyon planının fizyoterapist, ergoterapist, psikolog ve özel eğitim öğretmeni üzere birçok uzmanın ortak çalışmasıyla yürütüldüğünü lisana getiren Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, şöyle devam etti:
“Tedavi planı; fizik tedavi ve idman programlarından mesleksel (iş-uğraş) terapiye, psikososyal dayanaktan aile eğitimine kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Muhtaçlık duyulması halinde bu plana konuşma ve lisan terapisi, ortez/protez kullanımı ve özel eğitim üzere dayanaklar de dahil edilir. Belirlenen maksatlar doğrultusunda günlük, haftalık yahut aylık seanslarla uygulanan bu plan, bireyin ilerlemesi nizamlı olarak izlenerek dinamik bir biçimde güncellenir. Bu kapsamlı planın hayata geçirilmesi, fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanı, fizyoterapist, ergoterapist, psikolog, psikiyatrist, özel eğitim öğretmeni ve toplumsal hizmet uzmanı gibi alanında uzman, multidisipliner bir takımın iş birliğini gerektirir. Gerektiğinde diyetisyenler de sürece dahil olur. Rehabilitasyonun mühleti ise standart olmayıp bireye nazaran büyük farklılıklar gösterir; bu süreç birkaç aydan birkaç yıla kadar uzayabildiği üzere, birtakım engellilik durumlarında ömür boyu devam edebilir.”
Fiziksel ve zihinsel pürüzler için uygulanan rehabilitasyon prosedürlerinin farkları neler?
Fiziksel ve zihinsel mahzurlar için uygulanan rehabilitasyon usullerinin, pürüzün cinsine, derecesine ve bireyin gereksinimlerine nazaran farklılık gösterdiğini de kaydeden Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, “Bu farklar hem hedeflenen alanlarda hem de kullanılan tekniklerde kendini gösterir. Fizikî mahzurlar daha çok bedensel fonksiyonları yine kazandırmayı hedeflerken, zihinsel manilerde gaye; öğrenme, bağlantı ve toplumsal yaşama iştirak üzere alanlarda bireyin gelişimini sağlamaktır. Bu nedenle rehabilitasyon süreçleri araç, formül ve uzmanlık açısından epey farklılaşır.” halinde konuştu.
Erken teşhis ve vaktinde terapi, çocuğun ömür kalitesini artırıyor
Erken müdahalenin, çocuklarda hem fizikî hem de zihinsel rehabilitasyonun muvaffakiyetini büyük ölçüde artırdığına işaret eden Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, “Müdahalenin gecikmesi, çocuğun potansiyelini sınırlayabilir. Bu yüzden bilhassa gelişimsel bozukluklar, duyusal eksiklikler ya da motor sorunlar kelam konusu olduğunda, erken teşhis ve vaktinde terapi, çocuğun hayat kalitesini belirleyici seviyede tesirler.” sözünde bulundu.
Bağımsız ömür maharetlerini geliştirmek için yemek yapma da öğretiliyor
Engelli bireylerin bağımsız hayat hünerlerini geliştirmek için yapılanlara dikkat çeken Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, şöyle devam etti:
“Engelli bireylerin bağımsız ömür marifetlerini geliştirmek için birçok temel alanda çalışma yapılır. Bu çalışmalar; kişisel bakım, yemek yapma ve paklık üzere günlük hayat becerilerinin kazandırılmasını kapsar. Birebir vakitte, bireylerin kendilerini tabir etmeleri, toplumsal ilgiler kurmaları ve topluma ahenk sağlamaları için irtibat ve toplumsal hünerleri desteklenir. Hareket özgürlüğü için toplu taşıma kullanımı ve inançlı hareketlilik gibi ulaşım hünerleri üzerinde durulurken; alışveriş yapma, bütçe oluşturma ve vakti planlama gibi pratik yetenekler de kazandırılır. Süreç, meslek edindirme, teknoloji kullanımı, kendi sıhhatini takip etme ve acil durumlara hazırlıklı olma gibi alanlarda verilen takviyelerle tamamlanarak bireyin her istikametten güçlenmesi hedeflenir.”
Profesyonel takviye almak zayıflık değil…
Rehabilitasyon sürecinde karşılaşılan toplumsal önyargıların hem bireyin ruhsal güzelleşmesini hem de topluma yine iştirakini olumsuz etkileyen en büyük pürüzlerden biri olduğunu söyleyen Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, “Bu süreçte bireyler ne yazık ki; fonksiyonsuz ya da bağımlı olarak görülme, bilhassa ruhsal rahatsızlıklarda kaygıyla dışlanma ve güzelleşme sürecine dair ümitsizlik üzere yanlış algılarla yüzleşmektedir. Ayrıyeten, profesyonel dayanak almanın toplumda hâlâ zayıflık olarak görülmesi de sıkça rastlanan bir durumdur. Tüm bu önyargılar, bireyin özgüvenini zedeleyerek ömür kalitesini düşürmektedir.” dedi.
Toplumu gerçek bilgilendirmek şart
Bu yıkıcı algılarla gayret etmek için ise bütüncül bir yaklaşım benimsendiğine vurgu yapan Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, “Toplumu hakikat bilgilendirmek amacıyla eğitim ve farkındalık kampanyaları düzenlenir. Rehabilitasyon sürecini muvaffakiyetle tamamlamış bireylerin kıssaları rol model olarak öne çıkarılır. Bireylerin yalnız hissetmemesi için destek kümeleri ve psikososyal rehabilitasyon programları hayata geçirilir. Engelliliğe bir eksiklik olarak değil, bir insan hakkı sorunu olarak yaklaşan hak temelli bir anlayış yaygınlaştırılır ve yanlış temsillerin önüne geçmek için medyadaki lisanın ve içeriğin düzenlenmesi teşvik edilir.” halinde kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
