Foreks – Ankara Ticaret Odası (ATO) Yönetim Kurulu Lideri Gürsel Baran, karbon fiyatlandırma ve emisyon ticaret sistemi üzere düzeneklerin uygulanmasının KOBİ’lere yük getirmesi ile üretim kapasitesinde daralma, rekabet gücünde azalma ve istihdamda gerileme üzere olumsuz sonuçlar ortaya çıkabileceğini kaydederek, “Çevresel maksatlara ulaşırken ekonomik istikrar da gözetilmeli” dedi.
Ankara Ticaret Odası’nın, Ticaret Bakanlığı, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı-İklim Değişikliği Başkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu, Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Konseyi ve Maliye Hesap Uzmanları Vakfı’nın dayanaklarıyla düzenlediği “Karbon Fiyatlandırması ve Emisyon Ticaret Sistemi Paneli” ATO Meclis Salonu’nda gerçekleşti.
Sürdürülebilir kalkınma amaçları doğrultusunda iş dünyasının yeşil dönüşüm sürecine ahengini desteklemek hedefiyle düzenlenen panelin açılış konuşmalarını ATO Yönetim Kurulu Lideri Gürsel Baran, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, İklim Değişikliği Başkanı Prof. Dr. Halil Hasar, Kamu Nezareti ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) Lideri Dr. Hasan Özçelik ve Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı Nevzat Saygılıoğlu yaptı.
-“AB’YE 108,5 MİLYAR DOLAR İHRACAT GERÇEKLEŞTİRDİK”-
ATO Yönetim Kurulu Lideri Gürsel Baran, çevre ve iklim değişikliği mevzularının 50 yılı aşkın müddettir dünyanın gündeminde olduğunu anlattığı konuşmasında, Paris İklim Anlaşması’yla sera gazı emisyonlarını azaltma konusunda ülkelerin gayelerini açıkladığını kaydetti. Sera gazı emisyonlarını azaltmak için kullanılacak araçlardan birinin “karbon fiyatlandırma mekanizmaları” olduğunu bildiren Baran, bir eser yahut hizmetin üretimi sırasında ortaya çıkan karbon emisyon ölçüsü üzerinden, muhakkak bir bedelin ödenmesini içeren siyasetlerin özetle “kirleten öder” mantığıyla yürütüldüğünü söyledi. Baran, “Her ne kadar, temel kirletenin endüstrileşmiş ülkeler olduğu ve bunun bedelinin daha geriden gelerek endüstrileşen ya da şimdi endüstrileşmemiş ülkelere ödetilmeye çalışıldığı söylense de, dünya bizim ve sorumluluk da kaçınılmaz olarak hepimizin” dedi.
İklim krizine neden olan karbondioksit ve öbür sera gazlarının azaltılması maksadı doğrultusunda geliştirilen “karbon vergisi ve emisyon ticaret sistemi”nin halihazırda birçok ülkede uygulandığını kaydeden Baran, iklim değişikliği konusunun ticareti de ilgilendirdiğini, Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı Avrupa Birliği’nin bir yandan ekonomik gelişimini sürdürmek, öteki yandan iklim değişikliğiyle gayret etmek üzere “Yeşil Mutabakatı” devreye aldığını anlattı. Bu kapsamda “Sınırda Karbon Düzenlemesi”nin geçiş için öngörülen müddetlerin akabinde 1 Ocak 2026’tan itibaren uygulanmaya başlanacağını lisana getiren Baran, “Bu süreç, gerçek bölümümüzü yakından ilgilendiriyor. Ülkemizin toplam ihracatı içinde Avrupa Birliği yüzde 40’ı aşan bir hisseye sahip. 2024 yılında 108,5 milyar dolar ihracat gerçekleştirdik. AB tarafından ‘Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması’ kapsamında belirlenen 5 dal demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre, elektrik ve hidrojen ile dokumacılık ve hazır giysi bölümlerinin yeşil dönüşüm sürecinden en süratli ve en fazla etkileneceği öngörülüyor” diye konuştu.
-“ADİL, KADEMELİ VE DESTEKLEYİCİ BİR YAKLAŞIM BENİMSENMELİ”-
Türkiye’nin de bu mevzuda kapsamlı bir çalışma içinde olduğunu belirten Baran, İklim Kanunu’nun, Türkiye Büyük Millet Meclisi gündeminde ayrıntılı bir halde istişare edilme kararı alınmasının değerli bir fırsat ortaya çıkardığını söyledi. Baran, “İş dünyası olarak sürdürülebilirliği ve yeşil dönüşümü destekliyoruz. Lakin, şunu da açık yüreklilikle tabir etmek isterim ki, halihazırdaki global ekonomik belirsizlikler, yüksek finansman maliyetleri, artan üretim sarfiyatları ve daralan iç talep üzere ağır şartlarla baş etmeye çalışan işletmelerimizin, yeni mali yüklerle karşı karşıya kalması önemli riskler barındırıyor. Karbon fiyatlandırma ve emisyon ticaret sistemi üzere sistemlerin uygulanması, KOBİ’lerimizin taşıyabileceğinden fazla yük getirirse; üretim kapasitesinde daralma, rekabet gücünde azalma ve istihdamda gerileme üzere olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, yeni düzenlemelerin tasarlanmasında kesinlikle adil, kademeli ve destekleyici bir yaklaşım benimsenmelidir. Ekonomik istikrarı gözetmeksizin, çevresel maksatlara ulaşmanın mümkün olamayacağını düşünüyorum” dedi.
-“KARBON FİYATLANDIRMA VE ETS YENİ FIRSATLAR SUNABİLİR”-
karbon fiyatlandırma ve emisyon ticaret sistemlerinin yanlışsız tasarlanması gerektiğine dikkat çeken Baran, “Karbon fiyatlandırma ve emisyon ticaret sistemleri düzenekleri, gerçek tasarlandığında ekonomimize yeni fırsatlar sunabilir. Aksi halde, bu süreç, ekonomik manada telafisi sıkıntı yaralar açabilir. Bu düzenleme gerçekleştirilirken adil, şeffaf, istişareye dayalı ve kademeli bir yaklaşımın benimsenmesi, gerçek bölüme ulusal ve memleketler arası finansman ve takviye sistemlerinin oluşturulması, bölümlerimizin rekabet gücünü koruyacak istikrarlı siyasetlerin hayata geçirilmesi en büyük beklentimizdir” dedi.
-“İKLİM FİNANSAL VE TOPLUMSAL BİR PROBLEM”-
İklim Değişikliği Lideri Prof. Dr. Halil Hasar, konuşmasında 2050 yılına kadar oluşturulacak bir tasvirde iklim finansının 300 trilyon dolarlık bir pasta oluşturacağına kaydetti. Hasar, “Türkiye nerede duracak pekala, parayı verip teknoloji alan bir ülke mi olacak yoksa biz de üretime girecek miyiz?” diye soran Hasar, “ Sanayi ihtilalini kaçırdık ancak bilişim ihtilalini kaçırmak istemiyoruz. Burada üreten bir ülke olmak zorundayız. Teknolojimizi geliştirdikçe, dönüşüm maliyetlerini düşürdükçe, sanayiciye gelişme alanı verdikçe piyasa derinleşir, finansal aktörler girebilir. İklim finansal bir sorun. İklim toplumsal bir sorun. İklim göçlerini göz önünde bulundurduğumuzda hudutları aşan bir güvenlik problemi” diye konuştu.
Türkiye’nin Hudutta Karbon Düzenleme Mekanizması’ndan etkilenecek kesimlerin, çeşitli ülkelerle kıyaslandığında düşük olduğunu kaydeden Hasar, “Türkiye’deki 800 büyük tesisi takip ediyoruz. Bunlar Türkiye’nin mevcut emisyonlarının yüzde 50’si kadar üretim yapıyorlar ve bu emisyonların yüzde 50’sinin yüzde 85’i de sonda karbona alışılmış. Organik tarımın aktarılması, hayvancılığın korunması üzere birçok alanda çalışmalar yapılıyor ancak maksat yok. Her bir bakanlığın kendince, her bir kurumun kendince çeşitli maksatları olabilir” dedi.
-“KARBON EMİSYONUMUZLA DÜNYADA 16. SIRADAYIZ”-
KGK Lideri Dr. Hasan Özçelik, konuşmasında dünyadaki 3 değerli aktör Amerika, Avrupa ve Çin’in ticari manasında dünya gayri safi ulusal hasılasının yüzde 50’sinden fazlasını ürettiklerini belirterek, en fazla karbon emisyonunu üreten ülkenin Çin, ikinci ülkenin ise Amerika olduğunu söyledi. Türkiye’nin ise yüzde 1’lik kısımda olduğunu kaydeden Özçelik, Türkiye ihracatının yüzde 42’sinin Avrupa Birliği’ne yapıldığını hatırlattı. Özçelik, “Üretimimize karşılık karbon emisyonumuzla dünyada 16. sıradayız lakin yeni bir çağın da başlangıcındayız. Geride kalmamak için sonunu yakalamaya çalışıyoruz. Yeniçağla birlikte teknolojiyi, dijital dönüşümü, yeşil dönüşümü başarabilirsek, daha az karbon salınımı da yapabiliriz. Şirketlerimizin maruz kaldığı karbon maliyetleri, finansal konumlarını, risk yapılarını, nakit akışlarını ve münasebetiyle bedellerini etkileyecektir. Memleketler arası yatırımcı güvenliğinin artırılması ve Türkiye’nin global rekabet gücünün korunması açısından kritik bir değere sahip. Şayet biz gerekli önlemleri almazsak öteki bir pazar bulamayabiliriz. Bunu telafi edecek bir pazar bulamazsak, ticaretimiz ezaya düşecek. Bu sürecin başarılı yönetilmesi için düzenleyici kurumlar, özel dal, akademi ve sivil toplum kuruluşları ortasında faal bir işbirliği gerekli” diye konuştu.
-“KÜRESEL KARBON FİYATLANDIRMASI 2023’TE 104 MİLYAR DOLARLA REKOR YAPTI”-
Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı Nevzat Saygılıoğlu, karbon fiyatlandırma düzeneklerine değindiği konuşmasında, “Dünya Bankası’nın ‘Karbon Fiyatlandırmasının Durumu ve Eğilimleri 2024’ raporuna nazaran global karbon fiyatlandırması sonucu sağlanan gelir 2023’te 104 milyar dolarlık rekor düzeye ulaştı” dedi. Dünya çapında 75 karbon fiyatlandırma aracının faaliyette olduğunu anlatan Saygılıoğlu, Brezilya, Hindistan, Şili, Kolombiya ve Türkiye üzere büyük orta gelirli ülkelerin karbon fiyatlandırması uygulamasına geçiş sürecinde olduğunu anlattı. Saygılıoğlu, “Avrupa Birliği karbon salınımının önlenmesinde halini net bir biçimde ortaya koymuş durumda. 2030 yılına kadar yüzde 30, daha sonra da yüzde sıfır emisyona indirme eforları epeyce ciddi” diye konuştu.
ATO Meclis Lideri Mustafa Deryal, Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı Temel Aktay ve çok sayıda ATO üyesinin yer aldığı panel, oturumlarla devam etti.
“Karbon Fiyatlandırması ve Emisyon Ticaret Sistemi Paneli”nin birinci oturumu, Yeminli Mali Müşavir, Gedik Üniversitesi Öğretim Üyesi Nazmi Karyağdı’nın moderatörlüğünde gerçekleşti. Panelde İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Üzeltürk “Karbonun Dünyaya Yıldızlararası Seyahati: Karbon Vergisi” başlığını, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, İklim Değişikliği Başkanlığı, Karbon Fiyatlandırma Dairesi Başkanı Eyüp Kaan Moralı “Emisyon Ticaret Sistemi ve Hudutta Karbon Düzenleme Mekanizması” başlığını, Ticaret Bakanlığı, AB Tek Pazar ve Yeşil Mutabakat Dairesi Başkanı Gülizar Yavaş “Yeşil Mutabakat Aksiyon Planı ve AB’deki Son Gelişmeler” başlığını ele aldı.
Karyağdı’nın moderatörlüğünde gerçekleşen ikinci oturumda ise TÜRKÇİMENTO-Çevre ve İklim Değişikliği Müdürü Canan Derinöz Gencel “İklim Değişikliği Düzenlemelerine Sektörel Bakış: Çimento Sanayi” başlığını, Vergi Kurulu Başkanlığı Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Emre Akın “Avrupa Birliği’nin Emisyon Ticaret Sistemi Siyaseti ve Memleketler arası Ticarete Yansıması” başlığını, Kamu Nezareti, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Sürdürülebilirlik Standartları Dairesi Başkanı Gülşah Günay “Türkiye’de Birinci Mecburî Sürdürülebilirlik Raporlaması” başlığını, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Vergi Müfettişi Hasan Kiraz “Karbon Vergisinde Milletlerarası Deneyimler” başlığını ele aldı.
