Dünya genelinde çocukların yaşadığı hak ihlallerine dikkat çekmek ve çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına yönelik toplumsal farkındalığı artırmak emeliyle her yıl 12 Haziran, Dünya Çocuk İşçiliğiyle Uğraş Günü olarak anılıyor. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Zeynep Şimşek, Türkiye’de çocuk işçiliğinin en yaygın görüldüğü alanlardan biri olan mevsimlik gezici tarımda çalışan çocukların karşılaştığı sıhhat problemlerine ait yürüttüğü araştırmaların bulgularını paylaştı.
Dünya genelinde 160 milyon çocuk personelin yüzde 70’inin tarım, orman, balıkçılık ve su eserleri yetiştiriciliği üzere alanlarda çalıştığını aktaran Şimşek, “5-11 yaş kümesindeki çocuk çalışanların yüzde 76,6’sı ve 12-14 yaş kümesindekilerin yüzde 75,8’i tarım kesiminde istihdam ediliyor. Türkiye’de ise bilhassa mevsimlik gezici tarım personelliği, çocuk işçiliğinin en yaygın biçimlerinden biridir ve bu işgücünün neredeyse yarısını 18 yaş altındaki çocuklar ve gençler oluşturuyor” dedi.
Çocuklar için fizikî ve psikososyal riskler
Mevsimlik tarımda çalışmanın çocuklar için çok istikametli sıhhat problemleri doğurduğunu belirten Şimşek, bu çocukların göç periyotlarında riskli ulaşım şartları, yetersiz barınma, bulaşıcı hastalıklar, ziyanlı kimyasallara maruz kalma, bedenin susuz kalması ve güneş çarpmasına bağlı rahatsızlıklar, ağır yük taşıma üzere ergonomik zorlanmalar, istismar, dışlanma ve gerilim üzere psikososyal sıkıntılarla karşı karşıya kaldığını vurguladı. Elektrik çarpmaları, kazalar, zehirlenmeler ve kronik hastalıkların da bu riskler ortasında yer aldığını belirten Şimşek, ziraî faaliyetlerin tehlikeli işler ortasında sayıldığını; mevsimlik tarım işçiliğinin ise çocuk işçiliğinin en berbat biçimleri ortasında yer aldığını tabir etti.
‘Yasal düzenlemeler uygulamada gereğince muhafaza sağlamıyor’
Çocukların gelişimini olumsuz etkileyen işlerde çalıştırılmasının memleketler arası mukaveleler ve Türkiye mevzuatı tarafından açıkça yasakladığını belirten Şimşek, Türkiye’nin Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 138 ve 182 sayılı kontratlarını 1998 ve 2001 yıllarında onaylandığını hatırlattı. Şimşek, ayrıyeten Türkiye’nin 2017-2023 yıllarını kapsayan Çocuk Personelliği ile Uğraş Ulusal Programı’nda mevsimlik tarım işçiliğinin öncelikli risk alanı olarak belirlendiğini söz etti. Lakin bu düzenlemelere karşın uygulamada çocukların bu muhafazalardan gereğince yararlanamadığına dikkat çekti.
Genç personeller daha yüksek risk altında
Mevzuata nazaran 15-17 yaş aralığındaki bireyler “genç işçi” olarak kabul ediliyor ve bu yaş kümesinin çalışabileceği işler yasal olarak sonlandırılmış durumda. Lakin mevsimlik tarım personelliği, bu hudutların ötesinde gürültülü, kimyasallarla temas edilen, ağır fizikî yük gerektiren ve daima göç içeren bir çalışma ortamı sunuyor. Şimşek, bu yaş kümesindeki bireylerin fizyolojik olarak hâlâ gelişme evresinde olduklarını vurgulayarak bu durumun gelişimsel uyum eksikliği ve kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları üzere sıhhat risklerine açık hale getirdiğini belirtti. Şimşek, “Araştırmalar, 15-17 yaş kümesindeki gençlerin yüzde 95’inin 15 yaşını doldurmadan çalışmaya başladığını ve yüzde 93,7’sinin günde 8 saatten fazla çalıştığını gösteriyor. Gelişim çağında çalışmaya başlamaları nedeniyle tarımda çalışan 18 yaş altı kız çocuklarının yüzde 70’inde büyüme geriliği görülüyor” dedi.
‘Çözüm için sürdürülebilir siyasetler şart’
Tarımda çocuk işçiliğiyle gayrette sadece süreksiz projelerle yetinilmemesi, bunun yerine sistematik ve bütüncül siyasetlerin hayata geçirilmesi gerektiğini vurgulayan Şimşek, bu doğrultuda çeşitli tekliflerde bulundu: “Öncelikle, birinci basamak sıhhat hizmetleri kapsamında gebelik, lohusalık ve çocuk izlemlerinin nitelikli bir biçimde gerçekleştirilmesi büyük kıymet taşıyor. Tıpkı vakitte, saha kontrollerinin güçlendirilmesi ve ailelere yönelik takviye sistemlerinin oluşturulması gerekiyor. Çocuklara hak temelli toplumsal hizmetlerin yaygınlaştırılması da epey kıymetli. Tarımda çalışan çocukların hayat ve çalışma şartlarının uygunlaştırılması için üretim alanlarında sağlıklı su, hijyenik tuvalet ve inançlı barınma üzere temel kriterler sağlanmalı ve bu kriterler tarım desteklemeleri için bir ön şart haline getirilmeli. Ayrıyeten, Çiftçi Kayıt Sistemi’ne emekçi bilgilerinin dahil edilmesi, çocuk işçiliğiyle gayrette data temelli adımlar atılmasına katkı sağlar. Ayrıyeten tarımın yapısal sıkıntılarının tahlili için Tarım İş Fonu’nun oluşturulması gerekiyor.”
Şimşek, “Toplumların kalkınması lakin fizikî, ruhsal ve toplumsal açıdan sağlıklı bireylerle mümkündür. Bu nedenle Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ortasında 2025 yılına kadar çocuk işçiliğinin her biçiminin ortadan kaldırılması yer alıyor. Bu amaca ulaşmak için çocukların sağlıklı gelişim hakkını korumak hepimizin sorumluluğu” sözlerini kullandı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
